Tác dụng không mong muốn trên tâm thần và hành vi có thể xảy ra khi sử dụng corticosteroid dạng hít và dạng dùng qua đường mũi.
Corticosteroid dạng hít được sử dụng trong dự phòng hen suyễn. Corticosteroid dạng dùng qua đường mũi được sử dụng trong điều trị sốt hay dị ứng và một số bệnh liên quan đến mũi.
Các cán bộ y tế đã khuyến cáo về tác dụng không mong muốn trên tâm thần có thể xảy ra với tất cả các thuốc thuộc nhóm steroid trên tạp chí Drug Safety Update số 1 (2), năm 2007. Theo đó, một số thông tin chính đã được đề cập đến như sau:
Một số phản ứng về tâm thần khi sử dụng corticosteroid đã được báo cáo như: rối loạn cảm xúc (dễ cáu kỉnh, khoan khoái, chán nản, tâm trạng không ổn định và có ý nghĩ tự tử); phản ứng loạn thần (cơn hưng cảm, ảo tưởng, ảo giác và tăng tâm thần phân liệt); rối loạn hành vi; khó chịu; lo âu; rối loạn giấc ngủ và rối loạn chức năng nhận thức (bao gồm cả sự nhầm lẫn và mất trí nhớ). (Drug Safety Update 2007, 1 (2): 9)
Sau khi bắt đầu điều trị với corticosteroid khoảng một vài ngày hoặc một vài tuần có thể xuất hiện các triệu chứng tâm thần. Khi sử dụng liều cao thì nguy cơ xảy phản ra phản ứng tăng lên, mặc dù không có mối liên hệ rõ ràng giữa liều lượng và loại thuốc, mức độ nghiêm trọng hay thời gian phản ứng. Hầu hết những bệnh nhân phục hồi sau khi giảm liều hoặc ngừng sử dụng thuốc. (Drug Safety Update 2007, 1 (2): 9)
Một nghiên cứu đánh giá các dữ liệu về corticosteroid dạng hít và dạng dùng qua đường mũi cho thấy, ngoài những tác dụng không mong muốn đã được biết đến của nhóm thuốc này thì một loạt tác dụng không mong muốn về tâm thần và hành vi cũng có thể xảy ra. Các phản ứng có thể xảy ra bao gồm tâm lý hiếu động thái quá, rối loạn giấc ngủ, lo âu, trầm cảm, hành vi xâm hại (đặc biệt ở trẻ em).
Nguy cơ rối loạn cảm xúc xảy ra thường xuyên hơn ở những bệnh nhân bị hen suyễn hoặc dị ứng. Việc điều trị bằng corticosteroid khá phổ biến ở nhóm bệnh nhân này, tuy nhiên cũng cần lưu ý là rối loạn liên quan tới hành vi và rối loạn giấc ngủ cũng đã được ghi nhận với một số nhóm thuốc khác sử dụng để điều trị bệnh lý này như các thuốc chủ vận β2.
Lời khuyên cho các cán bộ y tế
Bệnh nhân (hoặc người chăm sóc bệnh nhân) cần được thông báo về những lợi ích quan trọng của việc điều trị bằng steroid mang lại và cần được thông báo về vấn đề an toàn thuốc liên quan.
Bệnh nhân (hoặc người chăm sóc bệnh nhân) khi lĩnh steroid sẽ cần nhận kèm một tờ hướng dẫn cung cấp thông tin (bao gồmthông tin cụ thể về cách sử dụng thuốc, liều lượng, tác dụng phụ của thuốc) và cần được khuyến khích đọc các thông tin này.
Bệnh nhân nên duy trì sử dụng thuốc steroid của họ, đồng thời nên hỏi ý kiến tư vấn của cán bộ y tế trong trường hợp có triệu chứng bất thường trong thời gian dùng thuốc steroid.
Trung tâm DI & ADR Quôc gia - DS. Trần Ngân Hà dịch
Nguồn: Drug Safety Update (MHRA) 2010, 4 (2): A4
