Gần đây, Ủy ban Phản ứng có hại của thuốc (MARC) đã xem xét lại việc sử dụng lithium trong thai kỳ sau khi các thông tin mới được công bố. Các bảng dữ liệu về lithium cho thấy rằng nên ngừng sử dụng lithium trước khi mang thai do nguy cơ gây quái thai, đặc biệt là trong ba tháng đầu thai kỳ.
Thông tin chung
Lithium là một chất có tác dụng làm ổn định cảm xúc, được sử dụng trong điều trị rối loạn lưỡng cực.
Gần đây, Ủy ban Phản ứng có hại của thuốc (MARC) đã xem xét lại việc sử dụng lithium trong thai kỳ sau khi các thông tin mới được công bố.
Kết quả không nhất quán từ các nghiên cứu lâm sàng và thiếu các nghiên cứu có đủ bằng chứng thuyết phục để mô tả mức độ rủi ro dẫn đến sự nghi ngờ về việc phụ nữ bị rối loạn lưỡng cực có nên dùng lithium trong thai kỳ hay không.
Các bảng dữ liệu về lithium cho thấy rằng nên ngừng sử dụng lithium trước khi mang thai do nguy cơ gây quái thai, đặc biệt là trong ba tháng đầu thai kỳ.
Phụ nữ bị rối loạn lưỡng cực có nguy cơ tái phát cao khi mang thai và sau sinh. Do đó, những nguy cơ khi sử dụng lithium khi mang thai cần được cân nhắc với hiệu quả trong việc giảm tái phát rối loạn lưỡng cực.
Những nghiên cứu gần đây
Hai nghiên cứu được công bố gần đây đã điều tra nguy cơ dị tật tim bẩm sinh. Trước đây, sự phơi nhiễm với lithium của thai nhi trong ba tháng đầu thai kỳ được cho là nguy cơ quan trọng gây dị tật tim bẩm sinh. Theo hai nghiên cứu này, nguy cơ gây dị tật tim của lithium thấp hơn so với trước đây, ước tính vào khoảng 2 – 2.5% (dựa trên dữ liệu đăng ký khai sinh từ những năm 1970). Tỷ lệ nền của dị tật tim bẩm sinh là khoảng 1%. Nguy cơ dị tật bẩm sinh liên quan đến lithium trong các nghiên cứu này lớn hơn so với các thuốc chống loạn thần khác (dùng trong điều trị rối loạn lưỡng cực).
Hướng dẫn điều trị
Tháng 4/2018, Viện Y tế Quốc gia về Chất lượng điều trị, Vương quốc Anh đã công bố hướng dẫn cập nhật về các dịch vụ và quản lý lâm sàng đối với sức khỏe tâm thần trước và sau khi sinh. Hướng dẫn bao gồm các khuyến cáo liên quan đến việc sử dụng lithium trong những năm sinh sản và trong thời kỳ mang thai. Các khuyến nghị của NICE về việc sử dụng lithium được tóm tắt như sau:
Không sử dụng lithium cho phụ nữ đang mang thai/có kế hoạch mang thai, trừ khi thuốc chống loạn thần không có hiệu quả.
Nếu thuốc chống loạn thần không có hiệu quả và phải cung cấp lithium cho phụ nữ đang mang thai/có kể hoạch mang thai, cần đảm bảo:
Nếu một phụ nữ đang dùng lithium và phát hiện có thai, nếu bệnh nhân khỏe cần cân nhắc ngừng thuốc dần sau 4 tuần và giải thích cho bệnh nhân rằng việc ngừng thuốc có thể không loại bỏ nguy cơ dị tật tim thai và có nguy cơ tái phát rối loạn lưỡng cực, đặc biệt là sau khi sinh.
Nếu một phụ nữ đang dùng lithium và phát hiện có thai, nếu bệnh nhân không ổn định hoặc có nguy cơ tái phát cao, cần cân nhắc chuyển dần sang thuốc chống loạn thần; hoặc ngừng sử dụng lithium và tái sử dụng trong kỳ ba tháng thứ hai của thai kỳ (nếu bệnh nhân không có kế hoạch cho con bú và đáp ứng tốt với lithium hơn so với các loại thuốc khác đã dùng); hoặc tiếp tục dùng lithium bệnh nhân có nguy cơ tái phát cao và thuốc chống loạn thần không có hiệu quả.
Nếu một phụ nữ tiếp tục dùng lithium trong khi mang thai:
Nguồn: https://www.medsafe.govt.nz/profs/PUArticles/March2019/Lithium%20and%20pregnancy.htm
Người tổng hợp: Võ Thị Thùy - Nguyễn Phương Thúy