Các dẫn xuất terpen là thành phần cấu tạo chính của một số loại tinh dầu, có trong nhiều sản phẩm tiêu dùng hàng ngày như mỹ phẩm, thực phẩm và thuốc dưới dạng hoạt chất hoặc tá dược. Vai trò gây động kinh của các hợp chất này trên người lớn và trẻ em đôi khi chưa được đánh giá đúng mức.

Tháng 12/2017, một báo cáo đã được gửi đến Trung tâm Cảnh giác dược Montpellier, Pháp về một trường hợp bệnh nhân 15 tuổi xuất hiện cơn động kinh, được điều trị bằng acid valproic (biệt dược DEPAKINE) và không tái phát từ tháng 5/2018. Tháng 10/2018, bệnh nhân vào cấp cứu do có các cơn động kinh toàn thể co cứng-giật rung. Qua thăm khám phát hiện bệnh nhân đã sử dụng 10 viên kẹo La Vosgienne, nhựa thông và nước súc miệng PAROEX (digluconat clorhexidin) cho một vấn đề nha khoa. Các sản phẩm bánh kẹo thường chứa mật ong, tinh dầu bạc hà, tinh dầu khuynh diệp và tinh dầu thông,rất giàu các dẫn chất terpen. Các loại tinh dầu giàu terpen (bạc hà, khuynh diệp) cũng là thành phần tạo hương cho các loại nước súc miệng.

Dẫn xuất terpin đã được ghi nhận như là một yếu tố gây ra các cơn động kinh.Hai trường hợp co giật do sử dụng sản phẩm chứa các dẫn xuất terpen đã được ghi nhận tại Pháp. Một bệnh nhân nam, 68 tuổi, tiền sử khỏe mạnh, xuất hiện một cơn co giật sau khi sử dụng một thuốc xịt mũi có hoạt chất là thuốc sát trùng và tinh dầu bạch đàn. Một trường hợp khác là bệnh nhân nữ 53 tuổi, bị động kinh từ khi còn nhỏ được điều trị bởi phenobarbital không tái phát từ nhiều năm nay. Sau khi sử dụng kem đánh răng có nồng độ cao enoloxon, levomenthol và tinh dầu bạc hà, bệnh nhân xuất hiện cơn động kinh toàn thể co cứng-giật rung mà không ghi nhận yếu tố gây khởi phát nào khác.

Cácterpen được biết đến nhiều nhất là tinh dầu long não, bạc hà, levomenthol, eucalyptol, thymol, eugeno, pinen và terpin. Trong y văn, 11 loài thực vật được đánh giá có thể gây động kinh do thành phần tinh dầu gồm có bạch đàn, cây thì là, kim ngân hoa, bạc hà, hương thảo, lá xô thơm, cây bách xù, cây nhai bách, cây cúc bất tử, nhựa thông và ngải cứu.

Việc sử dụng các sản phẩm có chứa dẫn xuất terpen có thể gây ra biến cố bất lợi với bất kỳ đường dùng nào (uống, hít, đường qua da hoặc trực tràng). Nguy cơ này ít được đánh giá đúng mức trong cộng đồng mặc dù các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên hoặc các nguyên liệu cổ truyền có chứa các dẫn xuất terpen đang được sử dụng ngày càng phổ biến.

Nguồn: http://www.bip31.fr/bip/BIP%20Occitanie%202018,%2025(4)%2068%20-%2089.pdf

Người dịch: Vũ Đức Hoàn, Dương Khánh Linh