8 trong 10 thuốc được kê đơn trong thai kỳ là kháng sinh, và nhiều người thực tế không có dị ứng với penicilin tin rằng họ có tình trạng này trước đó.
Tất cả các chế độ kháng sinh đầu tay để dự phòng và điều trị nhiễm khuẩn trong thai kỳ bao gồm penicilin hoặc các thuốc liên quan, được gọi chung là nhóm kháng sinh beta-lactam.
Hầu hết những người tin rằng họ bị dị ứng với penicilin thực ra không phải dị ứng thật sự. Các bệnh nhân sau khi được báo cáo dị ứng penicilin thường được kê đơn kháng sinh không thuộc loại beta-lactam, dẫn đến gia tăng thất bại điều trị, tình trạng vi khuẩn kháng kháng sinh, tác dụng không mong muốn nghiêm trọng, và nhiễm Clostridium difficile. Những bệnh nhân với tiền sử dị ứng penicilin có nguy cơ gia tăng việc sinh mổ, biến chứng vết mổ sau sinh, và thời gian nằm viện lâu hơn.
Mức độ phổ biến của dị ứng penicilin ở phụ nữ có thai
Khoảng 1 trong 10 phụ nữ tin rằng họ bị dị ứng với penicilin. Những người có tiền sử dị ứng với penicilin thường được xác định lúc nhỏ, nhưng khi được kiểm tra, hơn 9 trong 10 phụ nữ có thai nghĩ rằng họ bị dị ứng với penicilin lại không cho thấy kết quả dị ứng.
Dị ứng penicilin và lựa chọn kháng sinh trong thai kỳ
Hầu hết kháng sinh được sử dụng để dự phòng và điều trị nhiễm khuẩn trong thai kỳ đều là penicilin và các kháng sinh beta-lactam khác. Ví dụ, có đến 1 trong 3 phụ nữ được phát hiện nhiễm Streptococcus nhóm B, và penicilin là kháng sinh được lựa chọn để điều trị tình trạng này trong quá trình chuyển dạ nhằm dự phòng biến chứng nghiêm trọng ở cả người mẹ và trẻ sơ sinh. Penicilin cũng được sử dụng trong quá trình chuyển dạ khi bệnh nhân bị sốt hoặc vỡ ối kéo dài. Ở Mỹ, 1 trong 5 ca sinh được thực hiện bằng biện pháp mổ lấy thai, trong đó beta-lactam là kháng sinh được lựa chọn để dự phòng nhiễm khuẩn vết mổ. Trong các trường hợp này, việc sử dụng kháng sinh không thuộc loại beta-lactam đều cho thấy kết quả xấu hơn.
Đánh giá dị ứng penicilin
Những phụ nữ cần được điều trị kháng sinh tin rằng họ bị dị ứng với penicilin nên được đánh giá để chắc chắn rằng tình trạng dị ứng là chính xác. Việc đánh giá bắt đầu bằng việc rà soát tiền sử dị ứng liên quan đến các triệu chứng của bệnh nhân. Nhiều phụ nữ báo cáo có các triệu chứng nguy cơ thấp, như đau đầu, buồn nôn, nôn, hoặc ngứa, hoặc tiền sử gia đình có dị ứng. Với những người này, penicilin có thể được thử dùng lại mà không cần đến chuyên gia hay biện pháp dự phòng đặc biệt.
Với bệnh nhân có tiền sử xuất hiện các phản ứng ở mức độ trung bình đến nặng với penicilin, như ban đỏ hoặc mày đay, có thể tiến hành test da. Quá trình này thường mất 45 phút để hoàn thành; với những người có kết quả test âm tính, một liều đầy đủ penicilin sẽ được sử dụng dưới sự quan sát chặt chẽ.
Thời điểm đánh giá dị ứng penicilin trong thai kỳ
Phụ nữ có thai nên được khai thác tiền sử dị ứng trong lần khám sản khoa đầu tiên, bất kể trong giai đoạn nào của thai kỳ. Nếu bệnh nhân báo cáo có các triệu chứng nguy cơ thấp, một penicilin có thể được thử dùng nếu cần thiết. Với những người báo cáo có triệu chứng mức độ trung bình, test da với penicilin nên được tiến hành, thường được thực hiện trong vòng 3 tháng cuối của thai kỳ bởi chuyên gia dị ứng. Nếu tiền sử dị ứng bao gồm phản vệ hoặc phản ứng có hại trên da nghiêm trọng, việc đánh giá dị ứng penicilin không được khuyến cáo trong thai kỳ. Sau khi có kết quả test da âm tính, các phản ứng dị ứng nặng với liều thử penicilin rất hiếm khi xảy ra. Tuy nhiên, khi phản ứng này xảy ra, chúng cần được xử trí ngay lập tức. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có dự định mang thai và có tiền sử dị ứng nên cân nhắc đánh giá tình trạng dị ứng penicilin trước khi thụ thai để có thể thực hiện các xét nghiệm cần thiết trước khi bắt đầu thai kỳ.
Dị ứng penicilin ở phụ nữ có thai
Penicilin là kháng sinh được sử dụng phổ biến nhất để điều trị nhiễm khuẩn trong thai kỳ. Việc đánh giá dị ứng penicilin bắt đầu bằng việc rà soát tiền sử dị ứng của bệnh nhân.
- Triệu chứng nguy cơ thấp: đau đầu, buồn nôn, nôn, ngứa.
+ Penicilin có thể được thử lại nếu có chỉ định.
- Triệu chứng trung bình:ban đỏ, mày đay.
+ Test da được thực hiện trong 3 tháng cuối thai kỳ bởi chuyên gia dị ứng. Việc kiểm tra này tỏ ra an toàn trong thai kỳ và mất ít hơn 2 giờ.
+ Nếu kết quả là âm tính, một liều đầy đủ penicilin sẽ được dùng dưới sự giám sát cẩn thận để xác nhận kết quả.
- Triệu chứng nặng: phản vệ, phản ứng có hại trên da nghiêm trọng.
+ Việc đánh giá KHÔNG được khuyến cáo trong thai kỳ.
Người dịch: Nguyễn Quang Sáng, Lương Anh Tùng