Kháng sinh β-Lactam được coi là một trong những nhóm kháng sinh hiệu quả và an toàn nhất. Tuy nhiên, nhiều báo cáo về phản ứng có hại xảy ra trong quá trình sử dụng β-Lactam đã hạn chế việc sử dụng rộng rãi kháng sinh này trong nhiều trường hợp, dẫn tới việc phải sử dụng những kháng sinh phổ rộng hơn, điều này đồng nghĩa với việc gia tăng nguy cơ đề kháng kháng sinh và gây ra các tổn hại phụ cận khác cho bệnh nhân

Kháng sinh β-Lactam được coi là một trong những nhóm kháng sinh hiệu quả và an toàn nhất. Tuy nhiên, nhiều báo cáo về phản ứng có hại xảy ra trong quá trình sử dụng β-Lactam đã hạn chế việc sử dụng rộng rãi kháng sinh này trong nhiều trường hợp, dẫn tới việc phải sử dụng những kháng sinh phổ rộng hơn, điều này đồng nghĩa với việc gia tăng nguy cơ đề kháng kháng sinh và gây ra các tổn hại phụ cận khác cho bệnh nhân

Khoảng 10% dân số Hoa Kỳ được ghi nhận dị ứng với các hoạt chất thuộc nhóm penicillin, trong đó người cao tuổi và bệnh nhân nội trú có tỷ lệ lớn nhất. Tuy có nhiều bệnh nhân thông báo mình bị dị ứng với penicillin như vậy nhưng ít phản ứng quá mẫn với penicillin qua trung gian IgE-hoặc  T lymphocyte có ý nghĩa về mặt lâm sàng (dưới 5%). Ở thời điểm hiện tại, tỷ lệ dị ứng penicillin qua trung giam IgE đang giảm dần do chỉ còn ít bậc phụ huynh sử dụng loại thuốc này cho con mình và do những phản ứng phản vệ xảy ra khi uống amoxicillin đã trở nên hiếm gặp. Tỷ lệ dị ứng penicillin qua trung giam IgE đã giảm dần theo thời gian, sau một thập kỷ, khoảng 80% bệnh nhân đã dung nạp penicillin. Tỷ lệ dị ứng chéo giữa penicillin và cephalosporin chỉ còn 2% (đã giảm 8% so với y văn trước đây).

Ảnh minh họa: Internet

Một số bệnh nhân được coi là có nguy cơ dị ứng với penicillin thấp, ví dụ như bệnh nhân có các triệu chứng không  phải dị ứng như rối loạn đường tiêu hóa, ngứa nhưng không nổi mày đay, hoặc bệnh nhân có tiền sử gia đình dị ứng với penicillin, bệnh nhân có phản ứng dị ứng không liên quan đến trung gian Ig-E trên 10 năm. Bệnh nhân dị ứng penicillin nguy cơ ở mức độ trung bình qua trung gian IgE là những bệnh nhân có tiền sử mày đay, mẩn ngứa, ban da khi sử sụng thuốc và có dấu hiệu phản ứng qua trung gian Ig-E. Bệnh nhân được coi là dị ứng penicillin nguy cơ ở mức độ cao bao gồm những bệnh nhân có tiền sử phản vệ, test da dương tính, tái xuất hiện dị ứng với penicillin hoặc quá mẫn với nhiều kháng sinh β-Lactam. Chi tiết xin xem Bảng 1.

Bảng 1. Phân loại nguy cơ trong đánh giá bệnh nhân dị ứng với penicillin

Mục tiêu của chương trình quản lý kháng sinh nhóm penicillin là giảm thiểu dị ứng với penicillin, giảm thiểu việc sử dụng các kháng sinh phổ rộng khác thay thế penicillin, từ đó góp phần giảm thiểu Staphylococcus aureus kháng methicillin và giảm thiểu Enterococcus kháng vancomycin cũng như giảm nguy cơ nhiễm Clostridium difficile. Ở những bệnh nhân dị ứng penicillin nguy cơ ở mức độ thấp có thể cân nhắc tái sử dụng amoxicillin. Những bệnh nhân nguy cơ trung bình có thể sử dụng test da để đánh giá lại, nếu test da âm tính có thể cân nhắc tái sử dụng amoxicillin. Cán bộ y tế có thể tiến hành các test đánh giá bệnh nhân khác dựa trên cơ sở vật chất của đơn vị mình.

Nhìn chung, ở Mỹ, tuy có nhiều bệnh nhân báo cáo họ bị dị ứng với penicillin nhưng ít phản ứng có ý nghĩa về mặt lâm sàng và việc phân tích phản ứng dị ứng với penicillin trước quyết định không sử dụng penicillin hoặc chuyển sang dùng các β-lactam khác là yếu tố quan trọng trong chương trình quản lý kháng sinh.

Nguồn: https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2720732

Người tổng hợp: DS. Nguyễn Phương Thúy