Các biện pháp mới được Cơ quan Quản lý Dược phẩm Anh (MHRA) đưa ra dành cho bệnh nhân nam, nữ dưới 55 tuổi và nhân viên y tế nhằm tăng cường an toàn khi sử dụng thuốc chứa valproat, bao gồm các biện pháp giảm thiểu nguy cơ gây tổn hại nghiêm trọng cho em bé có cha hoặc mẹ sử dụng thuốc trong thai kỳ và nguy cơ suy giảm khả năng sinh sản ở nam giới.
Chỉ định valproat và các biện pháp mới nhằm tăng cường an toàn khi sử dụng thuốc chứa valproat
Sử dụng valproat trong thai kỳ có liên quan tới dị tật bẩm sinh ở 11% trẻ sơ sinh và rối loạn phát triển thần kinh ở 30-40% trẻ em, có thể gây tàn tật vĩnh viễn. Từ năm 2018, valproat đã bị chống chỉ định tại Anh trên phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, trừ khi tuân thủ các quy định của Chương trình phòng ngừa thai kỳ (Pregnancy Prevention Programme - PPP).
Năm 2022, Ủy ban thuốc sử dụng cho người (Commission on Human Medicines - CHM) thuộc MHRA đã xem xét dữ liệu mới nhất về tính an toàn của valproat. Dữ liệu từ Hệ thống đăng ký ca bệnh sử dụng thuốc trong thai kỳcho thấy vẫn có nhiều trường hợp phơi nhiễm valproat trong thai kỳ ở Anh.
CHM cũng đã xem xét các nguy cơ đã biết của valproat, bao gồm nguy cơ suy giảm khả năng sinh sản ở nam giới. Dữ liệu tiền lâm sàng về nguy cơ truyền từ cha sang con khi sử dụng thuốc trước khi thụ thai, cũng như dữ liệu từ những nghiên cứu ở động vật chưa trưởng thành và trưởng thành cho thấy có tác dụng bất lợi trên tinh hoàn. Hiện tại có rất ít dữ liệu về những nguy cơ này trên người và các nghiên cứu sâu hơn đang được lên kế hoạch thực hiện. Tuy nhiên, CHM khuyến cáo nhiều bệnh nhân sử dụng valproat có thể sử dụng các thuốc thay thế có nguy cơ trên sinh sản thấp hơn.
Các biện pháp an toàn mới có hiệu lực ở Anh từ tháng 01/2024. Dựa trên các nguy cơ bất lợi nghiêm trọng cho em bé khi sử dụng valproat trong thai kỳ, các biện pháp này tập trung đảm bảo valproat chỉ được sử dụng nếu không có phương pháp điều trị thay thế, và bất kỳ việc sử dụng valproat ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản đều phải tuân thủ quy định của PPP.
CHM sẽ xem xét kỹ hơn các dữ liệu gần đây, bước đầu cho thấy có sự gia tăng nguy cơ rối loạn phát triển thần kinh ở trẻ em có bố sử dụng valproat trong 3 tháng trước khi thụ tinh. Trong nghiên cứu, khoảng 5 trên 100 trẻ em có bố sử dụng valproat trong khoảng thời gian thụ tinh được chẩn đoán có rối loạn phát triển thần kinh. Con số này được so sánh với 3 trên 100 trẻ em có bố sử dụng lamotrigine hoặc levetiracetam trong khoảng thời gian thụ tinh (2 loại thuốc chống động kinh khác). Để phòng tránh, bệnh nhân nam đang lên kế hoạch sinh con trong một năm tới nên trao đổi với nhân viên y tế để lựa chọn thuốc điều trị phù hợp.
Khuyến cáo cho nhân viên y tế:
+ Không được sử dụng thuốc chứa valproat cho bệnh nhân dưới 55 tuổi (cả nam và nữ), trừ khi có hai bác sĩ chuyên khoa độc lập đưa ra nhận định rằng không có phương pháp điều trị thay thế hiệu quả hoặc chắc chắn không có nguy cơ trên sinh sản. Đa số bệnh nhân có thể được điều trị hiệu quả bằng các thuốc khác.
+ Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và trẻ em gái đang được kê thuốc chứa valproat cần được đánh giá lại vào lần khám chuyên khoa kế tiếp. Bệnh nhân hoặc người chăm sóc cần được cung cấp thông tin về nguy cơ trên sinh sản của valproat. Để tiếp tục sử dụng valproat, bệnh nhân/người chăm sóc và hai bác sĩ chuyên khoa cần ký biên bản chấp nhận nguy cơ của thuốc. Tại các lần tái khám hằng năm tiếp theo, bệnh nhân/người chăm sóc và một bác sĩ chuyên khoa cần ký biên bản nói trên.
+ Bác sĩ đa khoa và dược sĩ nên tiếp tục kê đơn, cấp phát thuốc chứa valproat cho bệnh nhân đang sử dụng thuốc và khuyến cáo bệnh nhân trao đổi lại với bác sĩ của họ về các lựa chọn điều trị khác. Chỉ nên cấp phát valproat trong bao bì nguyên vẹn của nhà sản xuất.
+ Nhân viên y tế cần sử dụng ngôn từ thích hợp khi trao đổi về nguy cơ của valproat với bệnh nhân và người chăm sóc.
Báo cáo ADR liên quan đến valproat.
Khuyến cáo cho bệnh nhân:
+ Không tự ý ngừng thuốc chứa valproat khi chưa hỏi ý kiến của bác sĩ. Tình trạng động kinh hay rối loạn lưỡng cực có thể trở nên nặng hơn khi không được điều trị.
+ Bệnh nhân đang sử dụng valproat nên gặp và trao đổi bất kỳ quan ngại nào về phương pháp điều trị với bác sĩ.
+ Tham khảo tờ hướng dẫn sử dụng về nguy cơ khi sử dụng valproat.
+ Bệnh nhân nam đang có kế hoạch sinh con trong một năm tới cần trao đổi với bác sĩ.