Một số điểm tin an toàn từ Bản tin BIP Occitanie số 03/2025

1. Nguy cơ tổn thương trên mắt khi vô tình tiếp xúc với miếng dán scopolamin

 

Độc tính trên mắt của các thuốc điều trị có tác dụng toàn thân thường ít được chú ý. Tuy nhiên, các thuốc này có thể gây ảnh hưởng đến hầu hết bộ phận của mắt như mí mắt và kết mạc (thường xảy ra sau phản ứng có hại nghiêm trọng trên da như hội chứng Lyell, Stevens-Johnson), giác mạc (đặc biệt với amiodaron), cơ mi hoặc đồng tử (đối với một số thuốc chống trầm cảm), thể thủy tinh (với corticoid), võng mạc (với thuốc chống sốt rét tổng hợp) hoặc dây thần kinh thị giác (với ethambutol).

 

Ngoài ra, các biến cố bất lợi trên mắt có thể xuất hiện sau khi vô tình để thuốc tiếp xúc trực tiếp với mắt. Bài bản tin đề cập một trường hợp giãn đồng tử sau khi vô tình tiếp xúc với miếng dán qua da chứa scopolamin. Đây là tác dụng không mong muốn đã biết đối với scopolamin do có tác dụng tương tự atropin. Các trường hợp đồng tử 2 bên không đều đã được ghi nhận sau khi bệnh nhân vô tình đưa tay có scopolamin tiếp xúc trực tiếp vào một bên mắt.  Trung tâm Cảnh giác Dược khu vực đã ghi nhận được các báo cáo về biến cố này xảy ra cả ở trên nhân viên y tế và người bệnh. Trong đó, tất cả các trường hợp đều có biểu hiện giãn đồng tử một bên, có hoặc không kèm rối loạn thị giác. Các triệu chứng này đôi khi bị nhầm lẫn là một tình trạng cấp cứu thần kinh, và các triệu chứng thường xảy ra trong vòng vài giờ sau khi cầm miếng dán scopolamin. Thông thường, các triệu chứng sẽ tự hồi phục trong vòng 48 đến 72 giờ. Do đó, khuyến cáo nhân viên y tế và bệnh nhân rửa tay sau khi thao tác với miếng dán chứa scopolamin để phòng ngừa biến cố bất lợi này.

 

2. Các thuốc chủ vận thụ thể GLP-1 và nguy cơ ung thư ở bệnh nhân béo phì

Do có hiệu quả giảm cân đáng kể, các thuốc chủ vận thụ thể GLP-1 được cho là có thể làm giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư liên quan đến béo phì. Đây cũng là mục tiêu chính của một nghiên cứu quan sát tại Hoa Kỳ, công bố trên tạp chí JAMA Oncology. Nghiên cứu này thu thập dữ liệu từ hơn 43.000 bệnh nhân thừa cân hoặc béo phì được điều trị bằng thuốc chủ vận thụ thể GLP-1, sau đó tiến hành ghép cặp với nhóm chứng (nhóm không sử dụng GLP-1) theo tỷ lệ 1:1, từ đó so sánh tỷ lệ mắc 13 loại ung thư liên quan đến béo phì giữa 2 nhóm. Kết quả cho thấy nhóm bệnh nhân điều trị với thuốc chủ vận GLP-1 RA có tỷ lệ mắc ung thư nói chung giảm 17% so với nhóm chứng. Tỷ lệ ung thư giảm đáng kể được ghi nhận đối với một số loại ung thư cụ thể, bao gồm ung thư nội mạc tử cung (25%), ung thư buồng trứng (47%), u màng não (31%). Tuy nhiên, mặc dù không có ý nghĩa thống kê nhưng kết quả cũng cho thấy xu hướng tăng nguy cơ ung thư thận (38%) ở nhóm sử dụng thuốc chủ vận GLP-. Các kết quả này có sự tương đồng với các nghiên cứu trước đó trên bệnh nhân đái tháo đường, từ đó, cũng củng cố giả thuyết rằng các thuốc chủ vận GLP-1 có thể làm giảm nguy cơ đối với một số loại ung thư.

Nghiên cứu trên được tiến hành với phương pháp nghiên cứu và quy mô mẫu lớn, tuy nhiên, thiết kế nghiên cứu quan sát vẫn có những hạn chế cần lưu ý như nguy cơ sai lệch do yếu tố nhiễu (residual confounding bias). Cụ thể, nhóm bệnh nhân điều trị với chủ vận GLP-1 có thể khác biệt so với nhóm chứng về các yếu tố nhiễu liên quan đến nguy cơ gây ung thư nhưng chưa được kiểm soát như tình trạng kinh tế – xã hội, chế độ ăn, vận động, khả năng tiếp cận y tế, ... Bên cạnh những kết quả khả quan này, mối liên quan giữa việc gia tăng nguy cơ ung thư tuyến giáp và thuốc chủ vận GLP-1 vẫn đang còn nhiều tranh cãi. Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) đã khởi động việc đánh giá về vấn đề này, tuy nhiên chưa đưa ra kết luận chính thức, trong khi nguy cơ ung thư tuyến giáp thể tủy đã được xác định trên một nghiên cứu trên động vật và một nghiên cứu dịch tễ học dựa trên cơ sở dữ liệu của Hệ thống Dữ liệu Y tế Quốc gia Pháp.

Gần đây, một phân tích gộp từ các thử nghiệm lâm sàng do sự phối hợp của các nhóm dược lý học tại Montpellier và Caen đã ghi nhận nguy cơ các dạng ung thư tuyến giáp tăng 62% với tỷ lệ mắc 0,5 trên 1.000 người-năm khi sử dụng các thuốc chủ vận GLP-1. Theo đó, mặc dù lợi ích vẫn được đánh giá là vượt trội hơn nguy cơ nhưng việc cập nhật nguy cơ tiềm ẩn này trong thông tin sản phẩm của các thuốc là cần thiết.

Nguồn: https://www.rfcrpv.fr/wp-content/uploads/2025/11/BIP-N%C2%B03-2025_c.pdf

Điểm tin: SV. Vũ Ánh Dương, SV. Nguyễn Ngọc Hòa

Hiệu đính: DS. Bùi Thị Phương Thảo