Thông tin chính

 

● Phản ứng do thuốc với sự tăng bạch cầu ái toan và các triệu chứng toàn thân (DRESS) là một phản ứng quá mẫn nghiêm trọng.

 

● Các thuốc thường liên quan đến hội chứng DRESS là thuốc chống co giật, các kháng sinh và allopurinol.

 

● Hiệu chỉnh liều các thuốc này khi bắt đầu điều trị để giảm thiểu nguy cơ gây hội chứng DRESS.

 

Trung tâm Theo dõi phản ứng có hại của thuốc tại New Zealand (CARM) mới đây đã nhận được báo cáo về trường hợp một bệnh nhân khi bắt đầu sử dụng allopurinol đã xuất hiện phản ứng do thuốc với sự tăng bạch cầu ái toan và các triệu chứng toàn thân (DRESS) và hội chứng Steven-Johnson (SJS) sau đó.

 

Hội chứng DRESS

 

DRESS là một phản ứng quá mẫn do thuốc nghiêm trọng và có khả năng đe dọa tính mạng. Hội chứng này được đặc trưng bởi phát ban da trên diện rộng, tổn thương nhiều cơ quan nội tạng, hạch to, tăng bạch cầu ái toan và tăng lympho bào máu không điển hình.

 

Hầu hết các trường hợp mắc hội chứng DRESS có phơi nhiễm với thuốc rõ ràng. Các nghiên cứu về dược lý di truyền cũng đã xác định mối liên quan giữa nguy cơ mắc hội chứng DRESS và các alen của kháng nguyên bạch cầu người (HLA) và các biến thể di truyền.

 

Hầu hết bệnh nhân khỏi bệnh sau khi dừng thuốc đang sử dụng. Tuy nhiên, các bệnh nhân sau khi hồi phục vẫn có nguy cơ mắc di chứng tự miễn dịch lâu dài. Hội chứng DRESS cũng có thể gây tử vong, với tỷ lệ tử vong 2-10%. Sự tổn thương nghiêm trọng các cơ quan và suy đa tạng là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở bệnh nhân hội chứng DRESS.

 

Tầm quan trọng của việc hiệu chỉnh liều

 

Hiệu chỉnh liều liên quan đến việc thay đổi liều lượng của thuốc để đạt được đáp ứng điều trị tốt nhất ở liều thấp nhất có thể, với mục đích giảm việc sử dụng các thuốc không cần thiết và các biến cố bất lợi. Có bằng chứng gián tiếp cho thấy nguy cơ mắc hội chứng DRESS đối với một số loại thuốc phụ thuộc vào liều. Ví dụ, một đánh giá về các trường hợp hội chứng DRESS do phenytoin đã xác định có sự chậm thải trừ và tích lũy phenytoin.

 

Bắt đầu với liều cao và hiệu chỉnh liều nhanh góp phần gây nguy cơ các phản ứng bất lợi như hội chứng DRESS. Vì vậy, bắt đầu với liều thấp và hiệu chỉnh liều từ từ có thể làm giảm nguy cơ này. Ngoài ra, hội chứng DRESS thường khởi phát chậm, sau 2-8 tuần dùng thuốc nghi ngờ. Hiệu chỉnh liều thuốc chậm có thể cho phép phát hiện và chẩn đoán các triệu chứng sớm của hội chứng DRESS.

 

Các thuốc thường liên quan đến hội chứng DRESS

 

Các thuốc chống động kinh (carbamazepin, phenytoin, lamotrigin), allopurinol, vancomycin và kháng sinh chứa nhóm sulfonamid thường liên quan đến DRESS.

 

Allopurinol

 

Khi điều trị bệnh gút bằng allopurinol, bắt đầu với liều thấp và sau đó tăng dần liều cho đến khi đạt được mức urat huyết thanh mục tiêu. Thuốc có thể được sử dụng lâu dài nhưng phải ngừng nếu xuất hiện phát ban hoặc các dấu hiệu dị ứng khác.

 

Sự bài tiết allopurinol và các chất chuyển hóa của nó bị kéo dài hơn ở bệnh nhân suy thận. Do đó, có thể giảm liều một nửa hoặc giảm hơn nữa khi bắt đầu điều trị và sau đó tăng từ từ tùy theo đáp ứng của bệnh nhân. Ngoài ra, suy thận và khuynh hướng di truyền cùng làm tăng nguy cơ bị DRESS và các phản ứng nghiêm trọng có hại trên da khác do allopurinol gây ra.

 

Lamotrigin

 

Phát ban trên da là một phản ứng có hại thường thấy khi dùng lamotrigin và có khả năng xảy ra trong vòng 8 tuần đầu điều trị. Phát ban da thường nhẹ, nhưng có thể phát triển thành các phản ứng nghiêm trọng khác trên da trong một số trường hợp hiếm gặp.

 

DRESS do lamotrigin đã được báo cáo và là một ví dụ điển hình về mối quan hệ giữa liều dùng, tốc độ chỉnh liều và phát ban. Khi điều trị ban đầu bằng lamotrigin, việc bắt đầu với liều thấp sau đó hiệu chỉnh liều chậm là rất quan trọng, vì nếu liều ban đầu cao hoặc tăng liều nhanh sẽ làm tăng nguy cơ gặp các tác dụng không mong muốn nghiêm trọng như DRESS.

 

Phenytoin

 

DRESS cũng đã được báo cáo ở những bệnh nhân dùng phenytoin. Cá thể hóa liều phenytoin để đạt được lợi ích tối đa cho bệnh nhân. Tăng liều cách nhau hai tuần.

 

Các báo cáo ca ở New Zealand

 

Tính đến ngày 17 tháng 6 năm 2022, CARM đã ghi nhận được 132 báo cáo về DRESS. Một số báo cáo có nhiều hơn một loại thuốc bị nghi ngờ. Các thuốc nghi ngờ được báo cáo thường xuyên nhất là allopurinol, vancomycin, carbamazepin và trimethoprim - sulfamethoxazol (Bảng 1)

 

Bảng 1: Các thuốc nghi ngờ và số lượng báo cáo DRESS*

Các thuốc nghi ngờ	Số lượng báo cáo DRESS
Allopurinol	37
Vancomycin	13
Carbamazepin	12
Trimethoprim-sulfamethoxazol	9
Amoxicillin	8
Piperacillin-tazobactam	8
Flucloxacillin	6
Lamotrigin	5

 

* Bảng chỉ liệt kê các loại thuốc nghi ngờ có từ 5 báo cáo DRESS trở lên.

   Nguồn: Trung tâm giám sát các phản ứng có hại (CARM) tại New Zealand

 

Nguồn: https://www.medsafe.govt.nz/profs/PUArticles/PDF/Prescriber-Update-Vol-43(3)-September-2022.pdf 

 

Điểm tin: CTV. Nguyễn Thị Thu Hằng, CTV. Nguyễn Phương Thảo, CTV. Tăng Quốc An

 

Phụ trách: ThS.DS. Nguyễn Thị Tuyến