Gần đây, cơ sở dữ liệu của Trung tâm Cảnh giác Dược New Zealand nhận được một báo cáo ca về trường hợp bệnh nhân tăng sản xương vô căn lan tỏa (Diffuse idiopathic skeletal hyperostosis - DISH) sau khi sử dụng isotretinoin.

Tăng sản xương vô căn lan tỏa (DISH)

DISH là bệnh lý hệ thống, không do viêm, đặc trưng bởi tình trạng canxi hóa, cốt hóa của gân và dây chằng bám xương. DISH chủ yếu gây ảnh hưởng đến cột sống, ngoài ra có thể ảnh hướng đến hệ xương ngoại vi như xương chậu, đầu gối, gót và vai. Bệnh nhân mắc DISH thường không biểu hiện triệu chứng trên lâm sàng rõ ràng. Tình trạng này chỉ được phát hiện khi bệnh nhân thực hiện xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh do mắc bệnh lý khác hay kiểm tra sức khỏe định kì. Tuy nhiên, ở giai đoạn bệnh tiến triển, sự hình thành xương mới (do tăng sản xương) có thể gây ra triệu chứng trên hệ cơ xương khớp như đau, cứng khớp vào sáng sớm và giảm khả năng vận động. Trong một số trường hợp hiếm gặp, DISH có thể gây chèn ép thực quản và tủy sống, dẫn đến khó nuốt, rối loạn vận động và rối loạn cảm giác. Tỷ lệ mắc DISH cao hơn ở nam giới và nguy cơ mắc DISH tăng dần theo độ tuổi của bệnh nhân.

Cơ chế bệnh sinh gây DISH hiện nay vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, các yếu tố di truyền, chuyển hóa, các yếu tố cơ học (như: vận động, chấn thương,..) hoặc yếu tố môi trường đều có khả năng ảnh hưởng đến sự phát triển của DISH.

Mối liên quan giữa việc sử dụng retinoid đường toàn thân và DISH 

Một số báo cáo đã ghi nhận biến cố DISH liên quan đến việc sử dụng retinoid đường toàn thân (như acitretin và isotretinoin), đặc biệt là sau khi sử dụng kéo dài hoặc sử dụng với liều cao. Các retinoid có thể gây tăng sinh và biệt hóa quá mức các tế bào gốc, dẫn đến sự hình thành và cốt hóa tế bào tạo xương của cơ thể.

Sự tăng sản xương bất thường này có thể phát hiện thông qua chẩn đoán hình ảnh trong vòng 6 tháng kể từ khi bắt đầu sử dụng retinoid. Tăng sản xương vẫn có thể tiếp diễn trong vòng 3-5 năm sau khi sử dụng liệu pháp retinoid liên tục kéo dài. Tuy nhiên, triệu chứng của DISH thường không rõ ràng, trừ khi bệnh lý đã tiến triển nặng. Khi có chẩn đoán DISH liên quan retinoid đường toàn thân, cần ngừng thuốc và điều trị các triệu chứng cho bệnh nhân.