Ibuprofen là thuốc không kê đơn (OTC) mà cha mẹ có thể cho trẻ dùng để giảm đau nhẹ hoặc hạ sốt. Thuốc có dạng viên nhai (mỗi viên 100 mg) và dạng hỗn dịch uống (chất lỏng) cho trẻ em. Tuy nhiên, cha mẹ có thể không để ý rằng hỗn dịch uống có hai nồng độ khác nhau. Ibuprofen cho trẻ nhũ nhi chứa 50 mg/1,25 mL (40 mg mỗi mL) và thường được gọi là “infant drops” sử dụng cho trẻ từ 6 đến 23 tháng tuổi, nặng từ 5,5 đến 10,5 kg. Do trẻ nhũ nhi có thể không nuốt được một lượng lớn thuốc, nên ibuprofen cho trẻ nhũ nhi có nồng độ cao hơn ibuprofen cho trẻ em.

   Ibuprofen cho trẻ em có hàm lượng 100 mg/5 mL (20 mg mỗi mL), sử dụng cho trẻ từ 2 đến 11 tuổi và nặng từ 10,9 đến 43,1 kg. Cho trẻ dùng ibuprofen của trẻ nhũ nhi có nồng độ cao hơn có thể gây ra quá liều. Nếu cha mẹ cho trẻ nhũ nhi dùng ibuprofen của trẻ em có nồng độ thấp hơn, trẻ nhũ nhi có thể không sử dụng đủ thuốc để đạt hiệu quả điều trị. Nếu dùng quá liều ibuprofen, trẻ nhũ nhi có thể có dấu hiệu buồn ngủ và quấy khóc, hoặc khó thở nếu quá liều nghiêm trọng. Trẻ em uống thuốc quá liều có thể buồn nôn, nôn, tiêu chảy, nhức đầu, xuất huyết dạ dày và tổn thương thận.

Sự nhầm lẫn xảy ra như thế nào?

   Hầu hết các cửa hàng và hiệu thuốc thường bán cả hai loại ibuprofen cho trẻ nhũ nhi và trẻ em với nồng độ khác nhau. Các nhãn hộp và chai lọ của hai nồng độ này đôi khi trông giống nhau, khiến cha mẹ khó phân biệt. Vì vậy, cha mẹ có thể mua nhầm nồng độ ibuprofen hỗn dịch.                        

   Ngoài ra, sự nhầm lẫn có thể xảy ra liên quan đến các hướng dẫn mà cha mẹ nhận được khi con họ xuất viện. Nếu bác sĩ muốn cha mẹ cho con dùng ibuprofen ở nhà, họ thường kê liều lượng chính xác tính bằng miligam (mg). Nhưng thuốc dạng lỏng được kê cho trẻ có đơn vị mililit (mL). Vì vậy, trong hướng dẫn sử dụng thuốc ở nhà, một số hệ thống máy tính của bệnh viện sẽ tự động chuyển đổi liều mg thành lượng mL để giúp cha mẹ đo lường chính xác từng liều. Điều này có thể gây ra nhầm lẫn nếu nồng độ ibuprofen mà cha mẹ mua hoặc có ở nhà khác với nồng độ mà hệ thống máy tính của bệnh viện sử dụng để chuyển đổi liều lượng.

Ví dụ về sự nhầm lẫn

   Một bệnh viện đã báo cáo về một trường hợp gần đây liên quan đến em bé 13 tháng tuổi xuất viện từ khoa cấp cứu. Mẹ của bé lo lắng vì đã quen với việc cho con uống ít hơn 2 mL ibuprofen. Người mẹ có một lọ thuốc cho trẻ nhũ nhi với nồng độ cao hơn ở nhà (50 mg/1,25 mL). Bà mẹ thường cho con uống 1,85 mL ibuprofen dành cho trẻ nhũ nhi, theo hướng dẫn trên nhãn cho đứa con nặng 8,6 kg. Tuy nhiên, hướng dẫn khi xuất viện ghi trẻ cần uống 4,3 mL ibuprofen mỗi lần. Người mẹ đã gọi điện đến bệnh viện để thắc mắc về liều dùng. Khi tìm hiểu, bác sĩ đã kê 86 mg ibuprofen mỗi 6 giờ khi cần thiết. Nhưng máy tính đã chuyển đổi 86 mg thành 4,3 mL ibuprofen dành cho trẻ em với nồng độ thấp hơn (100 mg/5 mL). Sau đó, y tá bệnh viện đã giải thích cho người mẹ biết lượng ibuprofen phù hợp mỗi lần sau khi xác định hàm lượng của chế phẩm đang có tại nhà.

   Trong một trường hợp khác, bác sĩ kê ibuprofen 70 mg mỗi 6 giờ cho một em bé 11 tháng tuổi sắp xuất viện. Hướng dẫn khi xuất viện là cho trẻ uống 3,5 ml/liều. Một lần nữa, máy tính đã sử dụng ibuprofen dành cho trẻ em với nồng độ ít đậm đặc hơn (100 mg/ 5 mL) để xác định lượng dùng cho mỗi liều. Nhưng không may mẹ của em bé đã mua nhầm thuốc dạng giọt dành cho trẻ nhũ nhi với nồng độ cao hơn (50 mg / 1,25 mL) và cho bé uống 3,5 mL/ liều . Do đó, thay vì liều 70 mg, em bé đã được cho dùng 140 mg/liều. May mắn là đứa trẻ không gặp biến cố bất lợi.

Đây là những gì cha mẹ trẻ có thể làm: Để xác định liều an toàn cho trẻ, bạn cần biết cân nặng của con và nồng độ thuốc ibuprofen. Tốt nhất, chỉ nên có một nồng độ thuốc ibuprofen, tương tự paracetamol. Nhằm giảm nguy cơ cũng như phản ứng có hại nghiêm trọng khi dùng quá liều ibuprofen, bạn hãy thực hiện các bước sau:

- Khi nói chuyện với bác sĩ, hãy cho họ biết cân nặng của trẻ và nồng độ ibuprofen bạn đang có hoặc sẽ mua. Để rõ ràng hơn, hãy gọi ibuprofen với nồng độ cao hơn (50 mg/1,25 mL) là “thuốc dạng giọt cho trẻ nhũ nhi”, còn dạng có nồng độ thấp hơn (100 mg/5 mL) là “ibuprofen cho trẻ em”.

- Trước khi bạn rời bệnh viện hoặc nơi cung cấp dịch vụ y tế, hãy chắc chắn rằng bạn đã hiểu liều lượng (mg) và thể tích (mL) cho mỗi liều dựa trên nồng độ bạn sẽ sử dụng.

- Luôn đọc và làm theo hướng dẫn trên nhãn ibuprofen của loại thuốc cụ thể mà bạn đang sử dụng.

- Đong cẩn thận từng liều bằng cách sử dụng cốc định lượng hoặc xy lanh uống đi kèm với thuốc; không bao giờ sử dụng thìa đong, muỗng canh, hoặc muỗng cà phê gia dụng.

- Đọc lại hướng dẫn trước khi dùng thuốc. Khi trẻ lớn hơn, thì liều của thuốc cho trẻ cũng thay đổi theo thời gian.

- Không bao giờ dùng nhiều hơn bốn liều trong một ngày. Ghi lại thời gian mỗi liều được dùng và đợi 6 giờ trước khi dùng liều tiếp theo. Việc dùng một liều khác quá sớm có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng.

- Không cho trẻ dưới 6 tháng tuổi sử dụng ibuprofen, trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

- Nếu trẻ đã sử dụng thuốc nhiều hơn liều khuyến cáo, hãy liên hệ với trung tâm chống độc địa phương. Cung cấp thông tin về tuổi, cân nặng, giới tính của con bạn, lượng ibuprofen đã được dùng và thời điểm sử dụng liều cuối cùng. Nếu bạn không thể gọi điện, hãy đến phòng cấp cứu gần nhất ngay lập tức. Đừng đợi cho đến khi các triệu chứng bắt đầu, vì triệu chứng của một số trẻ sẽ không biểu hiện ngay.

Nguồn: Don’t mix up concentrated “ibuprofen infant drops” with “children’s ibuprofen” - Consumer Med Safety

Điểm tin: CTV. Kim Thị Khánh Huyền, CTV. Đặng Thùy Tiên, CTV. Nguyễn Hà Nhi

Phụ trách chuyên mục: ThS.DS. Nguyễn Thị Tuyến