Mới đây, một trường hợp xuất hiện vảy nến khi sử dụng rituximab đã được báo cáo tới Trung tâm Cảnh giác dược khu vực Toulouse, Cộng hòa Pháp.

Một bệnh nhân nữ 74 tuổi được điều trị mảng xơ cứng bằng rituximab. Bệnh nhân được thực hiện hai mũi tiêm với liều 1000 mg cách nhau 15 ngày vào tháng 02/2018. Tháng 3/2018, bệnh nhân xuất hiện các tổn thương dạng vảy nến ở tay trái và sau đó ở chân phải vào tháng 5. Cuối tháng 5, bệnh nhân được sinh thiết da và kết luận có tổn thương dạng vảy nến (sừng hóa với áp xe vi thể, tăng sản thượng bì) liên quan đến sử dụng thuốc. Bệnh nhân được điều trị tại chỗ bằng hydrocortison dạng kem cho đến tháng 9, khi xuất hiện gia tăng thể tích vùng da bị tổn thương. Bệnh nhân được chỉ định điều trị lần đầu bằng rituximab và đợt điều trị tiếp theo dự kiến vào tháng 2 hoặc tháng 3/2019 dựa trên đánh giá tiến triển của tổn thương.

Rituximab là một kháng thể đơn dòng có liên kết đặc hiệu với kháng nguyên xuyên màng CD20 của tế bào tiền lympho B và tế bào B trưởng thành, do vậy thuốc có đặc tính ức chế miễn dịch. Vảy nến là một phản ứng có hại chưa được biết đến của thuốc ức chế miễn dịch.

Bệnh vảy nến là một bệnh lý viêm mạn tính được đặc trưng bởi rối loạn cân bằng nội mạc biểu bì cũng như hiện tượng viêm da biểu bì phức tạp. Sự tiết ra các yếu tố sừng hóa ngoại bào dẫn đến kích thích sự quay vòng của các tế bào sừng có mối liên quan phần nào đến kích hoạt các tế bào lympho T CD4, sau đó kích hoạt bởi các kháng nguyên và siêu kháng nguyên, sẽ tạo ra các cytokin gây viêm khác nhau. Việc kích thích tế bào lympho T khiến bệnh vảy nến có tính chất gần với các bệnh tự miễn. Rituximab gây mất thăng bằng tỷ lệ tế bào lympho T và lympho B. Trong thực tế, sự suy giảm lympho B sẽ làm gia tăng tự động thời gian sống các tế bào lympho T và có thể gây bệnh qua trung gian lympho T như bệnh vảy nến (Rheumatol Int 2013,33,2927;Clinical and Experimental Rheumatology, case report, 2009,27,996).

Tên bài gốc: Psoriasis sous Rituximab - Tạp chí BIP Occitanie 2019;26(1):9.

Tác giả: BS Margaux Lafaurie et Claire de Canecaude – Toulouse

Người dịch: DS Vũ Đức Hoàn – M2 Master Mekong

Người hiệu đính: ThS Dương Khánh Linh, Trường ĐH Dược Hà Nội