Bệnh Parkinson được đặc trưng bởi quá trình thoái hóa của các neuron thần kinh dopaminergic. Tỉ lệ gặp ảo giác trên những bệnh nhân Parkinson khoảng 30%, thường xuất hiện trong giai đoạn tiến triển của bệnh. Ảo giác được xác định là những trải nghiệm gần với các cảm nhận thực tế, xảy ra khi không có kích thích bên ngoài và không có sự kiểm soát có chủ ý.

Trong số các yếu tố nguy cơ dẫn đến sự xuất hiện ảo giác có nguyên nhân từ việc sử dụng các chất chủ vận dopaminergic: Các alcaloid có nguồn gốc từ cựa lõa mạch (bromocriptin) và các alcaloid khác (piribedil, rotigotin, ropinirol, pramipexol, apomorphin). Đây là tác dụng của nhóm dược lý nhưng tần suất khác nhau phụ thuộc vào từng hoạt chất trong nhóm.

Trong một nghiên cứu thực hiện trên 371 bệnh nhân Parkinson, 69,4% bệnh nhân gặp ảo giác có sử dụng chất chủ vận dopaminergic, tỷ lệ này là 46,2% với nhóm bệnh nhân không gặp ảo giác (p<0,001). Một tổng quan về các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên chỉ ra rằng nguy cơ tương đối khi phối hợp pramipexol và ropinirol cao gấp 1,92 (khoảng tin cậy 95% là 1,08 – 3,43) so với levodopa.

Ban đầu, ảnh hưởng của thuốc đến việc xuất hiện ảo giác của bệnh nhân được xác định dựa trên các biện pháp đo lường đơn giản (kỹ thuật trực quan bằng cách nhìn một vật khác, kỹ thuật nhận thức bằng cách thuyết phục bản thân về mặt tinh thần đối với sự phi thực tế của hiện tượng). Nếu các biện pháp không đáp ứng đủ, các bệnh nhân được khuyến cáo sử dụng thuốc chống loạn thần. Đơn thuốc khi này rất phức tạp vì nguy cơ làm nặng thêm hội chứng ngoại tháp trong bệnh lý Parkinson và không phù hợp về mặt dược lý (phối hợp thuốc kháng dopaminergic và chất chủ vận dopaminergic). Chỉ có clozapin, một chất đối kháng yếu trên các thụ thể dopaminergic D2, được khuyến cáo để giảm thiểu tình trạng gặp ảo giác.

Nguồn: BIP Occitanie2018;25(4): 68—89

Điểm tin: Dương Khánh Linh