Medsafe gần đây đã tiến hành đánh giá về mối liên quan giữa nguy cơ hội chứng Pisa với donepezil (một thuốc ức chế cholinesterase). Sau khi hoàn tất đánh giá, Medsafe kết luận có đủ bằng chứng ủng hộ cho mối liên quan giữa thuốc và biến cố bất lợi này. Theo đó, Medsafe yêu cầu các nhà sản xuất cập nhật bổ sung biến cố bất lợi này vào thông tin sản phẩm của donepezil. Tính đến ngày 1 tháng 8 năm 2025,CSDL Cảnh giác Dược New Zealand chưa nhận được bất kỳ báo cáo nào về hội chứng Pisa.

Hội chứng Pisa (pleurosthotonus) là gì?

Hội chứng Pisa (còn gọi là pleurosthotonus) là một tình trạng thần kinh hiếm gặp, đặc trưng bởi cột sống bị uốn cong hơn 10 độ về một bên khi bệnh nhân ở tư thế thẳng đứng (Hình 1). Tư thế bất thường này giống với Tháp nghiêng Pisa, và đây cũng là lý do hội chứng này có là hội chứng Pisa. Bệnh nhân có thể gặp khó khăn khi di chuyển hoặc đứng thẳng. Một số bệnh nhân có thể không nhận ra tư thể của mình bị nghiêng. 

Hội chứng Pisa có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, và nhiều tình trạng khác cũng có thể có biểu hiện tương tự. Tuy nhiên, hội chứng Pisa có liên quan chặt chẽ đến yếu tố như tuổi cao, nữ giới, các bệnh lý thoái hóa thần kinh và việc sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc chống loạn thần và các thuốc ức chế kháng cholinesterase, đặc biệt là sử dụng kéo dài hoặc sử dụng với liều cao.

Hình 1: Hội chứng Pisa – đặc trưng bởi cột sống bị uốn cong sang bên hơn 10 độ khi ở tư thế thẳng đứng

Hội chứng Pisa do thuốc gây ra

Gần đây, một đánh giá tiến hành trên các báo cáo ca về  hội chứng Pisa gây ra do thuốc trong y văn cho thấy thuốc ức chế cholinesterase và thuốc chống loạn thần là những loại thuốc được báo cáo thường xuyên nhất liên quan đến hội chứng Pisa (Bảng 1).

Cơ chế gây ra hội chứng Pisa vẫn chưa rõ ràng tuy nhiên có thể là do sự mất cân bằng giữa các chất dẫn truyền của hệ dẫn truyền thần kinh dopaminergic và cholinergic, dẫn đến rối loạn chức năng kiểm soát tư thế.

Bảng 1: Các loại thuốc liên quan đến hội chứng Pisa 

Kết luận

Hội chứng Pisa là một tình trạng hiếm gặp,  dễ nhận biết và thường có thể hồi phục. Tuy nhiên, thời gian khởi phát triệu chứng không thể dự đoán trước, có làvài tuần đến vài tháng sau khi sử dụng thuốc. Lưu ý cân nhắc đến thuốc như một nguyên nhângây ra các bất thường về tư thế mới khởi phát. Các triệu chứng này thường hồi phục sau khi ngừng hoặc giảm liều thuốc.