Health Canada: Cảnh báo về nguy cơ hội chứng bệnh não sau (PRES) và hội chứng co thắt mạch máu não (RCVS) khi sử dụng pseudoephedrin

Health Canada đã kết luận rằng pseudoephedrin có mối liên quan với hội chứng não sau có hồi phục (posterior reversible encephalopathy syndrome - PRES) và hội chứng co thắt mạch não có hồi phục (reversible cerebral vasoconstriction syndrome - RCVS). Tuy những tác dụng không mong muốn này là hiếm gặp, nhưng nếu không xử trí sớm có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng

 

 

Pseudoephedrin có tác dụng làm thông mũi, có trong các chế phấm bảo vệ sức khỏe có nguồn gốc thiên nhiên, thuốc không kê đơn và thuốc kê đơn đang lưu hành. Pseudoephedrin kích thích thụ thể alpha-adrenergic, gây co mạch máu ở niêm mạc đường hô hấp. Do đó, pseudoephedrin thường được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các hoạt chất khác để làm giảm triệu chứng nghẹt mũi trong nhiễm trùng đường hô hấp trên cấp tính và viêm mũi dị ứng.

Hội chứng bệnh não sau có thể hồi phục (PRES) và hội chứng co thắt mạch não có hồi phục (RCVS) là hai hội chứng thần kinh hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, với một số triệu chứng tương tự nhau. Các biểu hiện của PRES chủ yếu gồm tình trạng phù não có hồi phục (đau đầu, co giật, rối loạn thị giác) và bệnh não (lú lẫn và thay đổi ý thức). Biểu hiện đặc trưng của RCVS gồm co thắt động mạch có hồi phục, dẫn đến nhiều triệu chứng trên thần kinh như đau đầu như búa bổ, có thể gây xuất huyết nội sọ, đột quỵ do thiếu máu cục bộ và tử vong. Cơ chế của PRES và RCVS liên quan đến tình trạng rối loạn điều hòa trương lực mạch máu não, có thể do tăng huyết áp đột ngột hoặc sử dụng một số tác nhân vận mạch. Tăng huyết áp nghiêm trọng hoặc tăng huyết áp không kiểm soát và suy thận được coi là các yếu tố nguy cơ quan trọng. Hội chứng PRES và RCVS có thể xảy ra đồng thời.

Năm 2023, Ủy ban Cảnh giác Dược (PRAC) của Cơ quan quản lý Dược phẩm Châu Âu (EMA) đã đưa ra kết luận về việc sử dụng chế phẩm chứa pseudoephedrin có liên quan đến nguy cơ mắc hội chứng PRES và RCVS. Kết luận này được đưa ra sau khi đánh giá tất cả các bằng chứng hiện có, bao gồm cơ sở dữ liệu cảnh giác dược và tài liệu y văn. 34 báo cáo đánh giá mối quan hệ giữa biến cố PRES và RCVS và việc sử dụng chế phẩm chứa pseudoephedrin là "có khả năng" hoặc "có thể". Không có trường hợp tử vong nào được báo cáo và hầu hết các trường hợp đều hồi phục sau khi ngừng thuốc và có biện pháp xử trí thích hợp.

Dựa trên kết luận của Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA), Health Canada đã tiến hành đánh giá trên tất cả các sản phẩm có chứa pseudoephedrin để đưa ra biện pháp giảm thiểu nguy cơ phù hợp cho các sản phẩm này tại Canada.

Tính đến ngày 30/4/2024, Health Canada chưa ghi nhận bất kỳ báo cáo nào về PRES hoặc RCVS liên quan đến sử dụng các sản phẩm có chứa pseudoephedrin tại Canada. Ngoài ra, cũng không có trường hợp nào ở Canada được đề cập trong các tài liệu y văn đã công bố. Tuy nhiên, Health Canada vẫn ủng hộ kết luận của EMA rằng các sản phẩm có chứa pseudoephedrin có mối liên quan với nguy cơ mắc PRES và RCVS.

Health Canada khuyến cáo nâng cao nhận thức về những nguy cơ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng như PRES và RCVS thông qua việc truyền thông và sửa đổi thông tin sản phẩm đối với các sản phẩm sức khỏe nguồn gốc tự nhiên và thuốc không kê đơn có chứa pseudoephedrin. Các chuyên luận  về thuốc kê đơn có chứa pseudoephedrin tại Canada không cần thiết sửa đổi, nhưng cần bổ sung cảnh báo về nguy cơ của PRES và RCVS.

Việc nhận biết các dấu hiệu, triệu chứng và yếu tố nguy cơ của PRES và RCVS rất quan trọng để phòng ngừa và kiểm soát các biến chứng nghiêm trọng. Các biện pháp xử trí sớm như ngừng thuốc và điều trị triệu chứng và yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, có thể cải thiện khả năng hồi phục và giảm nguy cơ gặp biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết nội sọ và đột quỵ do thiếu máu cục bộ.

Các nhân viên y tế cần:

- Khai thác thông tin về việc sử dụng thuốc không kê đơn hoặc sản phẩm chăm sóc sức khỏe nguồn gốc tự nhiên của bệnh nhân.

- Cảnh báo bệnh nhân ngừng các sản phẩm có chứa pseudoephedrin ngay lập tức và báo cho nhân viên y tế khi xuất hiện các dấu hiệu hoặc triệu chứng của PRES hoặc RCVS.

- Báo cáo các biến cố bất lợi nghi ngờ liên quan đến các sản phẩm có chứa pseudoephedrin

Health Canada sẽ tiếp tục theo dõi các nguy cơ của PRES và RCVS liên quan đến pseudoephedrin và đưa ra những biện pháp giảm thiểu nguy cơ khi cần thiết cho người dân Canada.

Nguồn: Health Product InfoWatch: November 2024 - Canada.ca

Điểm tin: SV. Ngô Thị Thanh Hoa
 
Hiệu đính: DS. Bùi Thị Phương Thảo; Phụ trách: ThS. Nguyễn Mai Hoa