Cơ quan Quản lý Dược phẩm Anh (MHRA) đã nhận được báo cáo về một trường hợp phản ứng nhạy cảm với ánh sáng ở bệnh nhân sử dụng methotrexat. Phản ứng nhạy cảm với ánh sáng là tác dụng không mong muốn đã biết khi sử dụng methotrexat. Các nhân viên y tế nên khuyến cáo bệnh nhân có các biện pháp bảo vệ da dưới ánh nắng mặt trời.
Đặc điểm của phản ứng nhạy cảm với ánh sáng
Phản ứng nhạy cảm với ánh sáng thường tương tự phản ứng cháy nắng. Phản ứng này có thể khiến vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời bị phát ban, mẩn đỏ, sưng tấy, phồng rộp, nổi mẩn đỏ hoặc tổn thương rỉ dịch. Trường hợp nghiêm trọng có thể gây nhiễm trùng da thứ phát. Phản ứng nhạy cảm ánh sáng bao gồm hai loại: phản ứng độc với ánh sáng và phản ứng dị ứng với ánh sáng.
Trong các phản ứng độc với ánh sáng, thuốc được kích hoạt khi tiếp xúc với tia UV và gây ra những tổn thương trên da gần tương tự phản ứng cháy nắng hoặc phát ban. Những phản ứng này có thể xảy ra trong vòng vài phút hoặc sau nhiều giờ tiếp xúc và thường chỉ giới hạn ở vùng da đã tiếp xúc với ánh nắng.
Phản ứng dị ứng ánh sáng xảy ra khi tia UV tương tác với các thành phần trong thuốc hoặc các sản phẩm khác được bôi trực tiếp lên da. Hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận thấy những thay đổi do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là mối đe dọa từ bên ngoài nên sản sinh ra kháng thể và tấn công, từ đó gây ra phản ứng dị ứng.
Những phản ứng này khác với các phản ứng “tái phát”, khi viêm da và phản ứng cháy nắng do bức xạ có thể tái diễn khi da tiếp xúc lại với bức xạ và ánh nắng mặt trời trong quá trình sử dụng methotrexat.
Đánh giá phản ứng nhạy cảm ánh sáng khi dùng methotrexat
Gần đây, Cơ quan Quản lý Dược phẩm Anh (MHRA) đã nhận được báo cáo về một trường hợp phản ứng nhạy cảm với ánh sáng ở bệnh nhân sử dụng methotrexat. Phản ứng này được nhận định góp phần dẫn đến tử vong do nhiễm trùng thứ phát. Trên cơ sở đó, MHRA đã xem xét thông tin hiện có về phản ứng này và tham khảo ý kiến từ nhóm các chuyên gia Tư vấn Cảnh giác Dược (PEAG) của Ủy ban Thuốc sử dụng trên người.
Phản ứng nhạy cảm với ánh sáng là tác dụng không mong muốn đã biết khi điều trị bằng methotrexat và đã được liệt kê trong tờ thông tin sản phẩm. Tuy nhiên, PEAG lo ngại rằng nhiều bệnh nhân không biết đến tác dụng không mong muốn này và không nhận thức được nguy cơ khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong quá trình điều trị bằng methotrexat.
Các nhân viên y tế nên thông báo cho bệnh nhân về nguy cơ phản ứng nhạy cảm với ánh sáng và khuyến cáo bệnh nhân sử dụng sản phẩm có chỉ số SPF cao và mặc quần áo che kín da khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Khuyến cáo dành cho nhân viên y tế
- Phản ứng nhạy cảm với ánh sáng là những tác dụng không mong muốn đã biết khi điều trị bằng methotrexat và có thể xảy ra ở cả chế độ liều thấp và liều cao của methotrexat.
- Phản ứng nhạy cảm với ánh sáng bao gồm phản ứng nhiễm độc do ánh sáng và phản ứng dị ứng với ánh sáng.
- Phản ứng nhạy cảm với ánh sáng có các biểu hiện tương tự phản ứng cháy nắng nghiêm trọng (phát ban có mụn sẩn hoặc phồng rộp, một số bệnh nhân bị sưng tấy...). Mặc dù hiếm gặp, phản ứng nhạy cảm ánh sáng có thể góp phần gây tử vong do nhiễm trùng thứ phát.
- Các nhân viên y tế nên khuyến cáo bệnh nhân thực hiện các biện pháp phòng ngừa tránh tiếp xúc vớii ánh nắng mặt trời và tia UV.
Điểm tin: SV. Trần Phương Thảo
Hiệu đính: DS. Nguyễn Hà Nhi. Phụ trách: ThS.DS. Nguyễn Mai Hoa