Thông tin chính
- Colchicin là thuốc có khoảng điều trị hẹp. Quá liều colchicin dẫn đến nguy cơ tử vong cao và hiện chưa có phương pháp điều trị hiệu quả cho trường hợp ngộ độc colchicin nặng.
- Trung tâm Chất độc Quốc gia của New Zealand chỉ ra một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến ngộ độc colchicin
- Trao đổi cụ thể với người bệnh về sử dụng đúng liều, bảo quản an toàn và xử lý thuốc còn thừa phù hợp nhằm giảm nguy cơ gây hại của thuốc
Chỉ định và liều dùng colchicin
Colchicin được chỉ định điều trị cơn gout cấp khi các thuốc chống viêm non-steroid không có tác dụng, không dung nạp được hoặc chống chỉ định.
Liều được chấp thuận cho điều trị gout là 1 mg (2 viên) khi có dấu hiệu khởi phát đầu tiên, tiếp theo là 0,5 mg (1 viên) 1 giờ sau đó. Liều cao hơn không cho thấy tăng hiệu quả điều trị. Liều tối đa được khuyến cáo khi điều trị cơn gout cấp là 1,5 mg (3 viên) trong khoảng thời gian 1 giờ. Một đợt điều trị colchicin không nên lặp lại trong vòng 3 ngày.
Colchicin có thể gây tử vong khi quá liều
Colchicin có khoảng điều trị hẹp. Khác biệt giữa liều tác dụng và liều gây độc hiện vẫn chưa được xác định rõ.
Các báo cáo đơn lẻ và chuỗi báo cáo cho thấy nguy cơ tử vong phụ thuộc liều dùng tăng lên đáng kể trong phạm vi liều colchicin hẹp từ 0,5-1 mg/kg khi sử dụng trong thời gian ngắn. Ngay cả với mức liều dưới 0,5 mg/kg (thấp nhất là 0,18 mg/kg) cũng được xác định có liên quan đến các trường hợp tử vong tại New Zealand, với nhiều ca vô tình quá liều.
Tử vong do độc tính của colchicin xảy ra ở người trưởng thành với liều thấp như 7mg khi sử dụng với mục đích điều trị.
Nguy cơ gây độc tăng lên khi sử dụng đồng thời với các thuốc ức chế cytochrome P450 3A4 hoặc P-glycoprotein, và có bệnh mắc kèm như suy gan, suy thận.
Hiện chưa có thuốc giải độc khi ngộ độc colchicin. Thường điều trị hỗ trợ và dùng than hoạt ở giai đoạn sớm. Ngộ độc colchicin có tỉ lệ tử vong cao.
Ngộ độc colchicin tại New Zealand
Từ 01/01/2016 đến 14/01/2021, Trung tâm chống độc quốc gia (NPC) nhận được 56 trường hợp đặc biệt liên quan đến ngộ độc colchicin.
43% trường hợp có độ tuổi từ 1 đến 4 tuổi, 36% từ 20 đến 75 tuổi.
Thông tin chi tiết về các trường hợp ngộ độc:
Trẻ sử dụng thuốc vì tò mò: 43% trường hợp ngộ độc colchicin là trẻ mới biết đi và trẻ nhỏ (từ 1 đến 4 tuổi) sử dụng thuốc không được giám sát. Do trẻ còn nhỏ nên chỉ 1 lượng ít colchichine (1 hoặc 2 viên) cũng có nguy cơ gây độc – cần chuyển tuyến để đánh giá tình trạng bệnh.
- Sai sót trong điều trị: 35% trường hợp là người trưởng thành phơi nhiễm với liều trên mức điều trị. Nguyên nhân có thể do bệnh nhân hiểu sai cách sử dụng colchicin hoặc cố gắng tăng hiệu quả điều trị để giảm bớt các triệu chứng của gout.
- Tự đầu độc có chủ ý: bất kỳ trường hợp nào cố ý phơi nhiễm với colchicin đều có thể phải cấp cứu y tế, căn cứ vào mức độ ngộ độc nghiêm trọng và tỷ lệ tử vong cao liên quan đến quá liều colchicin.
Giảm thiểu tác hại của colchicin trong cộng đồng
- Trao đổi với bệnh nhân về tầm quan quan trọng của việc bảo quản thuốc tránh xa tầm nhìn và tầm với của trẻ nhỏ
- Khuyến khích bệnh nhân trả lại thuốc dùng thừa hoặc hết hạn cho nhà thuốc để có biện pháp xử lý phù hợp
- Khi cấp phát colchicin, trao đổi với bệnh nhân về bao bì chống trẻ em nếu người bệnh đồng ý.
- Đảm bảo người bệnh hiểu thời gian sử dụng và cách sử dụng colchicin.
Điểm tin:CTV. Lê Thị Nguyệt Minh, CTV. Đinh Thị Thủy, ThS.DS. Nguyễn Thị Tuyến