Tổng quan

 

Zostavax là vắc xin chứa vi rút varicella zoster (VZV) sống, đã giảm độc lực, dùng để phòng ngừa bệnh zona ở bệnh nhân từ 50 tuổi trở lên, và phòng ngừa cơn đau thần kinh do vi rút ở bệnh nhân từ 60 tuổi trở lên.

 

Tất cả bệnh nhân được cân nhắc tiêm Zostavax cần được đánh giá chức năng miễn dịch trước khi tiêm. TUYỆT ĐỐI KHÔNG TIÊM vắc xin Zostavax nếu chưa rõ tình trạng miễn dịch của bệnh nhân.

 

Chống chỉ định tiêm Zostavax trên bệnh nhân hiện có hoặc vừa trải qua tình trạng suy giảm miễn dịch nghiêm trọng do bệnh lý hoặc do điều trị.

 

Việc tiêm vắc xin chứa VZV chủng Oka cho bệnh nhân suy giảm miễn dịch đã dẫn đến bệnh zona lan tỏa gây tử vong. Nguy cơ mắc zona lan tỏa do nhiễm VZV chủng Oka tăng theo mức độ suy giảm miễn dịch

 

Đánh giá chức năng miễn dịch

 

Dưới đây TGA xin cung cấp các câu hỏi sàng lọc chức năng miễn dịch của bệnh nhân trước khi tiêm phòng. Việc đánh giá cũng có thể bao gồm tham vấn bác sĩ chuyên khoa và xét nghiệm tìm kháng thể chống VZV. Tạm hoãn việc tiêm phòng cho đến khi nhận được ý kiến bác sĩ chuyên khoa và kết quả xét nghiệm.

 

1. Bạn đã từng tiêm phòng vắc xin zona chưa?

   Không khuyến cáo tiêm Zostavax cho người đã tiêm phòng vắc xin zona.

 

2. Hôm nay bạn có cảm thấy khỏe không?

    Đối với những người có triệu chứng cấp, toàn thân như sốt, tạm hoãn tiêm phòng cho đến khi họ hồi phục hoàn toàn.

    Tiếp tục tiêm phòng cho người ốm nhẹ, không sốt và không có các triệu chứng toàn thân khác.

 

3. Trong năm vừa qua, bạn có mắc zona hoặc bị đau thần kinh do zonakhông?

    Không khuyến cáo sử dụng Zostavax để điều trị zona hoặc đau thần kinh do zona. Người mắc zona hoặc bị đau thần kinh do zona cần phải đợi hết triệu chứng trước khi cân nhắc tiêm phòng.

    Nếu người tiêm phòng mắc zona trong năm vừa quavà có hệ miễn dịch khỏe mạnh (không có các tình trạng suy giảm miễn dịch được nêu bên dưới), tạm hoãn tiêm phòng trong 1 năm. Người mắc zona từ 2 lần trở lên trong một năm cần thăm khám để phát hiện nguyên nhân ức chế miễn dịch trước khi tiêm phòng.

 

4. Bạn đã từng gặp phản ứng dị ứng nghiêm trọng (như phản vệ) đối với vắc xin zona hoặc vắc xin thủy đậu, hoặc với bất kì thành phần nào của vắc xin như neomycin hoặc gelatin?

    Rất hiếm xảy ra phản vệ sau khi tiêm phòng. Không tiêm phòng cho người từng có phản ứng phản vệ với vắc xin zona hoặc vắc xin thủy đậu, hoặc với bất kì thành phần nào của vắc xin như neomycin hoặc gelatin. 

 

5. Bạn đã từng mắc ung thư, leukemia, ung thư hạch, ghép tạng, ghép tủy sống, điều trị liệu pháp tế bào gốc, hoặc có tình trạng làm suy giảm miễn dịch như rối loạn huyết học, mảnh ghép chống ký chủ mạn tính (GvHD), hoặc HIV/AIDS? 

 

6. Trong 12 tháng qua, bạn có được điều trị viêm khớp dạng thấp, đa xơ cứng, vảy nến, viêm đa cơ, u hạt, viêm ruột, hoặc bất kì bệnh lý viêm nào khác?

 

7. Trong 12 tháng qua, bạn có sử dụng thuốc làm suy yếu hệ miễn dịch như prednisolon đường uống hoặc các steroid khác, thuốc điều trị ung thư, xạ trị, hóa trị?

Nếu bệnh nhân đang điều trị chuyên khoa, và không thể thu thập đầy đủ thông tin điều trị, KHÔNG TIÊM PHÒNG, và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia miễn dịch/huyết học

Nếu bạn có quan ngại về các liệu pháp điều trị hoặc mức độ ức chế miễn dịch, KHÔNG TIÊM PHÒNG, và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Không chống chỉ định Zostavax cho người đang sử dụng corticosteroid ngoài da hoặc đường hô hấp, hoặc đang điều trị bằng liệu pháp thay thế corticosteroid.

 

Các tình trạng suy giảm miễn dịch chống chỉ định tiêm Zostavax

Suy giảm miễn dịch nguyên phát hoặc mắc phải

- Ung thư huyết học – leukemia, ung thư hạch, hội chứng rối loạn sinh tủy, bao gồm người đang theo dõi rối loạn tăng sinh lympho, người hiện không điều trị và người chưa từng điều trị.

- Sau ghép tạng – bệnh nhân ghép tạng rắn hoặc đang sử dụng liệu pháp ức chế miễn dịch hoặc đã sử dụng liệu pháp ức chế miễn dịch trong vòng 6 tháng qua, người được cấy ghép tế bào gốc tạo máu trong vòng 24 tháng qua (hoặc lâu hơn nếu bệnh nhân bị ức chế miễn dịch hoặc gặp hội chứng mảnh ghép chống chủ).

- Nhiễm HIV có triệu chứng hoặc AIDS.

- Các tình trạng suy giảm miễn dịch nghiêm trọng khác.

Liệu pháp điều trị ức chế miễn dịch

- Hóa trị hoặc xạ trị.

- Corticosteroid liều cao

- Tất cả các sinh phẩm và hầu hết các DMARD.

 

8. Gần đây bạn có được điều trị bằng thuốc kháng virút như aciclovir?

Hiệu quả của Zostavax có thể giảm nếu tiêm cho người đang được điều trị bằng thuốc kháng virútđường uống hoặc truyền tĩnh mạch (như aciclovir) trong vòng 24 giờ sau khi sử dụng thuốc. Tạm hoãn tiêm phòng cho đến khi bệnh nhân đã sử dụng thuốc kháng vi rút được 24 giờ. Nếu bệnh nhân đang được điều trị dài hạn, cân nhắc tạm ngừng điều trị, 24 giờ sau đó tiêm vắc xin, và tiếp tục điều trị kháng virútsau đó 14 ngày.

Không chống chỉ định tiêm phòng cho người dùng aciclovir ngoài da.

 

Nếu vô tình tiêm vắc xin cho bệnh nhân suy giảm miễn dịch

 

Bệnh nhân suy giảm miễn dịch nếu vô tình tiêm Zostavax cần được biết đến khả năng mắc zona lan tỏa. Bệnh nhân cần được tư vấn đến khám bác sĩ nếu xuất hiện triệu chứng trong mục “Thông tin cho bệnh nhân”, để được cân nhắc điều trịbằng thuốc kháng virút.

 

Bất kì ai gặp triệu chứng nổi ban mụn nước lan tỏa (như thủy đậu) trong vòng 2 đến 4 tuần sau khi tiêm phòng, hoặc cảm thấy không khỏe, hoặc bị sốt, cần nhanh chóng đến trung tâm y tế và báo với bác sĩ rằng mình vừa được tiêm Zostavax.

 

Nếu nghi ngờ bệnh nhân mắc zona lan tỏa

 

Nếu người được tiêm Zostavax gần đây nghi ngờ đã mắc zona lan tỏa, nhân viên y tế cần:

- Thực hiện xét nghiệm chẩn đoán sớm, bao gồm hội chẩn với chuyên gia vi sinh lâm sàng hoặc bác sĩ chuyên khoa bệnh truyền nhiễm.

- Nếu hợp lý, bắt đầu điều trị kháng virúttheo kinh nghiệm trong khi chờ kết quả xét nghiệm.

- Hội chẩn với bác sĩ chuyên khoa để cân nhắc ngừng điều trị ức chế miễn dịch.

 

Thông tin cho bệnh nhân

 

Virút varicella zoster (VZV) là virútgây thủy đậu và zona. Vi rút có thể chỉ nhiễm ở một vùng trên da, nhưng cũng có thể lây lan rộng khắp cả cơ thể. Tình trạng nhiễm virútlan rộng được gọi là zona lan tỏa.

 

Zostavax là vắc xin vi rút sống, do vậy không nên sử dụng ở người có hệ miễn dịch suy giảm, do vi rút trong vắc xin có thể gây bệnh nặng, thậm chí tử vong.

 

Trước khi bạn tiêm Zostavax, bác sĩ sẽ đánh giá xem hệ miễn dịch của bạn có thể bị suy giảm do bệnh lý bạn đang mắc hoặc do thuốc bạn đang sử dụng hay không. Thông báo với bác sĩ nếu bạn đang sử dụng thuốc có thể làm suy yếu hệ miễn dịch như corticosteroid liều cao, thuốc điều trị ung thư, hoặc một số thuốc khác.

 

Nếu bạn cảm thấy không khỏe sau khi tiêm, bạn nên đến trung tâm y tế và báo với bác sĩ rằng bạn vừa mới được tiêm Zostavax.

 

Nhanh chóng đến trung tâm y tế nếu xuất hiện bất kì triệu chứng nào sau đây:

- Ban mụn nước (như thủy đậu) trong vòng 2 đến 4 tuần sau khi tiêm phòng

- Cảm thấy không khỏe

- Sốt

 

Phản ứng có hại phổ biến sau khi tiêm Zostavax là phản ứng tại vị trí tiêm, như đau, sưng, đỏ. Phản ứng nghiêm trọng như nhiễm zona lan tỏa rất hiếm. 

 

Nguồn: https://www.tga.gov.au/alert/zostavax

Điểm tin: CTV. Tăng Quốc An,CTV. Nguyễn Hà Nhi, ThS.DS. Nguyễn Thị Tuyến.