Đánh giá biến cố bất lợi khi sử dụng topiramate trong thai kỳ
Topiramat được chỉ định để dự phòng chứng đau nửa đầu và điều trị bệnh động kinh. Thuốc có ở dạng viên nén, dung dịch uống và viên nang có thể được nuốt cả viên hoặc rắc lên thức ăn mềm. Từ năm 2010, topiramat đã chống chỉ định sử dụng trong dự phòng chứng đau nửa đầu cho phụ nữ có thai.
Sau một đánh giá toàn diện về tính an toàn của thuốc chống động kinh trong thai kỳ, bao gồm cả topiramat, MHRA đã đưa ra cảnh báo an toàn vào tháng 1 năm 2021. Kể từ đó, các dữ liệu mới về nguy cơ gia tăng mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ và ảnh hưởng đến khả năng học tập của trẻ em phơi nhiễm với topiramat trong thai kỳ tiếp tục được cập nhật. Những dữ liệu mới này cùng xu hướng gia tăng sử dụng topiramat ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản đã hình thành một tín hiệu cảnh báo mới về tính an toàn của topiramat. Đánh giá này dựa trên dữ liệu hiện có về nguy cơ dị tật bẩm sinh, những ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển của trẻ và nguy cơ rối loạn phát triển thần kinh khi sử dụng topiramat trong thai kỳ.
Kết luận được đưa ra rằng việc sử dụng topiramat trong thời kỳ mang thai có liên quan đến biến cố bất lợi nghiêm trọng ở thai nhi (nguy cơ dị tật bẩm sinh và nhẹ cân ở trẻ sơ sinh cũng như nguy cơ của rối loạn phát triển thần kinh). Dữ liệu cho thấy:
- Topiramat là thuốc chống động kinh có nguy cơ gây dị tật bẩm sinh cao hơn (khoảng 4 đến 9 trên 100 trẻ được sinh ra từ mẹ có sử dụng topiramat trong thai kỳ, so với chỉ 1 - 3 trẻ trên 100 trẻ được sinh ra từ mẹ không sử dụng thuốc này).
- Nguy cơ dị tật bẩm sinh khi dùng topiramat phụ thuộc vào liều, tuy nhiên, chưa thể xác định được mức liều dưới ngưỡng để loại trừ nguy cơ này.
- Topiramat có liên quan đến tỷ lệ cao trẻ sinh ra nhỏ hơn và nhẹ cân hơn (khoảng 18 trên 100 trẻ), tỷ lệ này cao hơn ở những trẻ có mẹ mắc bệnh động kinh không dùng thuốc chống động kinh (khoảng 5 trên 100 trẻ) và nguy cơ có thể tăng lên khi dùng một số thuốc chống động kinh khác
- Topiramat có thể làm tăng nguy cơ thiểu năng trí tuệ, rối loạn phổ tự kỷ và rối loạn tăng động giảm chú ý khoảng 2 đến 3 lần so với trẻ sinh ra từ mẹ mắc động kinh không dùng thuốc chống động kinh.
Các biện pháp an toàn mới
Từ các dự liệu về nguy cơ trên, MHRA khuyến cáo cần những hạn chế chỉ định hơn trong việc sử dụng topiramat cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và phụ nữ có thai.
Vì vậy, topiramat hiện nay chống chỉ định đối với
- Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ trừ thỏa mãn các điều kiện của Chương trình dự phòng cho thai kỳ (đối với tất cả các chỉ định)
- Dự phòng chứng đau nửa đầu trong thai kỳ
- Điều trị bệnh động kinh trong thai kỳ trừ khi không còn phương án điều trị khác.
Lời khuyên khi kê đơn
Tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh sản đang dùng thuốc chứa topiramat cầntuân theo Chương trình dự phòng cho thai kỳ. Khuyến cáo áp dụng những điều kiện này cho cả bệnh nhân nữ không có hoạt động tình dục trừ khi người kê đơn có lý do thuyết phục cho rằng không có nguy cơ mang thai.
Đối với những bệnh nhân mới, người kê đơn phải:
- Đánh giá khả năng mang thai của họ và tư vấn về sự cần thiết phải tham gia Chương trình dự phòng cho thai kỳ
- Thử thai âm tính trước khi bắt đầu điều trị để đảm bảo loại trừ khả năng mang thai trước khi sử dụng topiramat.
- Cảnh báo về các nguy cơ khi sử dụng topiramate và tư vấn lựa chọn các phương pháp điều trị
- Trao đổi về sự cần thiết của phương pháp tránh thai hiệu quả cao trong quá trình điều trị và ít nhất 4 tuần sau khi dừng sử dụng topiramat.
- Hoàn thành Đơn chấp nhận nguy cơ (Risk Awareness Form) cho bệnh nhân (hoặc người chăm sóc)
- Cung cấp các hướng dẫn dành cho bệnh nhân (hoặc người chăm sóc)
Đối với những bệnh nhân đang sử dụng thuốc, người kê đơn cần:
- Xác định tất cả bệnh nhân nữ đang trong độ tuổi sinh sản đang sử dụng topiramat và đánh giá lại về khả năng mang thai
- Hoàn thành Đơn chấp nhận nguy cơ (the Risk Awareness Form) và đánh giá định kỳ hàng năm.
- Cung cấp các hướng dẫn dành cho bệnh nhân (hoặc người chăm sóc)
Lời khuyên cho những người cấp phát
- Bổ sung biểu tượng cảnh báo trên bao bì thuốc: Một người phụ nữ mang thai trong vòng tròn đỏ với một đường gạch chéo cùng với văn bản cảnh báo nguy cơ và thông tin về các biện pháp mới.
- Khi các cảnh báo được in trên bao bì, các nhãn cũngsẽ được cập nhật trên eMC.
- Dược sĩ nên cấp phát thuốc với đầy đủ bao bì để đảm bảo bệnh nhân nhìn thấy cảnh báo và cung cấp đầy đủ thông tin theo quy định.
- Dược sĩ nên cấp thẻ bệnh nhân cho bệnh nhân nữ khi cấp phát topiramat.
- Hỏi bệnh nhân có khả năng sinh sản có đang sử dụng biện pháp tránh thai hiệu quả cao nào không? Nếu không, dược sĩ cần nhắc nhở họ liên hệ lại với bác sĩ để tái khám.
Khuyến cáo dành cho nhân viên y tế
Không nên sử dụng topiramat để:
- Dự phòng chứng đau nửa đầu trong thai kỳ
- Điều trị bệnh động kinh trong thai kỳ khi không có phương án điều trị nào khác
Không nên sử dụng topiramat ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản trừ khi thỏa mãn các điều kiện của Chương trình dự phòng cho thai kỳ . Điều này nhằm đảm bảo tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh sản:
+ Đang sử dụng biện pháp tránh thai hiệu quả cao
+ Thử thai để loại trừ trường hợp mang thai trước khi sử dụng topiramat
+ Được cảnh báo đầy đủ về những nguy cơ từ việc sử dụng topiramat.
Xem kỹ hướng dẫn dành cho người kê đơn và người cấp phát
Đảm bảo phụ nữ trong độ tuổi sinh sản ký vào Đơn chấp nhận nguy cơ (Risk Awareness Form) và nhận được các tài liệu qua bưu điện để sử dụng trong Chương trình dự phòng cho thai kỳ
Báo cáo về các phản ứng có hại liên quan đến topiramat
Điểm tin: SV. Nguyễn Nhật Trang, SV. Nguyễn Thị Hà Giang
Hiệu đính: DS. Bùi Thị Phương Thảo; Phụ trách: ThS. DS. Nguyễn Mai Hoa