Cơ quan Quản lý Dược phẩm Anh (MHRA) đã ghi nhận các báo cáo về các phản ứng quá mẫn với cobalt ở những bệnh nhân đang điều trị thiếu vitamin B12 bằng các thuốc có chứa cobalt (hydroxocobalamin, cyanocobalamin). Các nhân viên y tế khi kê đơn các chế phẩm vitamin B12 nên cảnh báo bệnh nhân có tiền sử dị ứng với cobalt về các dấu hiệu, triệu chứng quá mẫn và hướng dẫn xử trí phù hợp.
Khuyến cáo dành cho nhân viên y tế:
- Phản ứng quá mẫn với cobalt thường xuất hiện triệu chứng trên da như viêm da tiếp xúc dị ứng mạn tính hoặc bán cấp. Một số trường hợp dị ứng cobalt có thể có triệu chứng tương tự hồng ban đa dạng. Các triệu chứng khởi phát có thể xuất hiện ngay lập tức hoặc 72 giờ sau khi dùng thuốc.
- Dị ứng với cobalt ước tính xảy ra với tần suất khoảng 1 - 3% dân số.
- Khi có phản ứng quá mẫn với cobalt, cần đánh giá lợi ích và nguy cơ trên từng bệnh nhân để cân nhắc tiếp tục điều trị và tư vấn các biện pháp kiểm soát triệu chứng phù hợp.
- Báo cáo lại các phản ứng có hại nghi ngờ do thuốc.
Khuyến cáo dành cho bệnh nhân:
- Hydroxocobalamin và cyanocobalamin là các chế phẩm vitamin B12 được sử dụng để điều trị thiếu vitamin B12; hydroxocobalamin chỉ có dạng thuốc tiêm, cyanocobalamin có dạng uống và tiêm.
- Bệnh nhân dị ứng cobalt nên tham khảo ý kiến bác sĩ khi được kê đơn vitamin B12 có chứa cobalt.
- Bệnh nhân dị ứng cobalt cần thận trọng với các triệu chứng của phản ứng quá mẫn sau khi dùng các chế phẩm vitamin B12 để điều trị thiếu vitamin B12.
- Trao đổi với bác sĩ nếu xuất hiện các phản ứng dị ứng trên da như phát ban hoặc nổi mề đay trong khi đang dùng hoặc được chỉ định vitamin B12.
- Liên hệ cấp cứu ngay nếu xuất hiện các triệu chứng dị ứng nghiêm trọng (phát ban lan rộng hoặc phồng rộp, thở khò khè, khó thở, choáng váng).
Đánh giá về dị ứng vitamin B12 và cobalt:
- Hydroxocobalamin và cyanocobalamin là vitamin B12 dạng uống và tiêm được sử dụng trong điều trị tình trạng thiếu vitamin B12. Vitamin B12 nội sinh và các loại thuốc này đều có chứa cobalt.
- MHRA đã tiến hành đánh giá lại sau khi nhận được ba báo cáo về phản ứng dị ứng với cobalt nghi ngờ liên quan đến việc điều trị bằng vitamin B12.
- Các bằng chứng y văn đã ghi nhận xuất hiện phản ứng quá mẫn với cobalt sau khi sử dụng vitamin B12. Sau khi xem xét, MHRA đã đưa ra cảnh báo liên quan đến hydroxocobalamin và cyanocobalamin có chứa cobalt.
- Ngoài ra, MRHA cũng đã yêu cầu cập nhật các thông tin liên quan đến vitamin B12 có chứa cobalt vào Thông tin sản phẩm của các thuốc này. Bệnh nhân được khuyến cáo trao đổi với bác sĩ nếu có tiền sử dị ứng với cobalt.
Đặc điểm của phản ứng quá mẫn với cobalt và biện pháp xử trí:
- Phản ứng quá mẫn với cobalt có thể xảy ra ngay lập tức hoặc trong vòng 12 - 72 giờ sau khi dùng thuốc. Tuy nhiên bệnh nhân vẫn cần được theo dõi thêm sau đó.
- Không có biện pháp điều trị thay thế cho tình trạng thiếu vitamin B12, do đó, việc sử dụng vitamin B12 không chống chỉ định ở những bệnh nhân có dị ứng cobalt nếu chỉ xuất hiện triệu chứng trên da. Tuy nhiên, bệnh nhân có tiền sử phản ứng dị ứng cobalt nghiêm trọng cần được đánh giá lợi ích và nguy cơ trước khi bắt đầu điều trị.
- Các chế phẩm hydroxocobalamin được chỉ định trong điều trị ngộ độc hoặc nghi ngờ ngộ độc xyanua không cần cân nhắc nguy cơ do đây là chỉ định cấp cứu y khoa có lợi ích điều trị vượt trội.
- Bệnh nhân và người chăm sóc bệnh nhân cần được cảnh báo về các triệu chứng và tư vấn y tế ngay khi xuất hiện các triệu chứng quá mẫn với cobalt để theo dõi và điều trị phù hợp.
Điểm tin: SV. Trần Việt Hà, SV. Trịnh Thị Thùy Linh;
Hiệu đính: DS. Hoàng Hải Linh; Phụ trách: ThS. Nguyễn Mai Hoa