Cơ chế gây ảnh hưởng của biotin đến xét nghiệm chức năng tuyến giáp

Xét nghiệm chức năng tuyến giáp sử dụng để đo nồng độ các hormon tuyến giáp trong máu bao gồm thyroxin (T4), triiodothyronin (T3), hormon kích thích tuyến giáp (TSH). Các xét nghiệm này đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi rối loạn tuyến giáp như cường giáp và suy giáp. Thông thường, có hai kiểu thiết kế xét nghiệm miễn dịch trong đánh giá chức năng tuyến giáp: xét nghiệm không cạnh tranh để đo lường các phân tử có kích thước lớn như TSH, và xét nghiệm cạnh tranh để đo lường các phân tử có kích thước nhỏ như T3 và T4. Các xét nghiệm miễn dịch này nhận diện dựa trên cầu nối đặc hiệu được tạo ra do tương tác giữa biotin và streptavidin. Do vậy, biotin ngoại sinh (từ vitamin tổng hợp hoặc thực phẩm chức năng cho tóc, lông, móng) có thể gây ảnh hưởng lên cả hai loại xét nghiệm, dẫn đến kết quả tăng giả hoặc giảm giả tùy thuộc vào loại xét nghiệm . Tương tác thuốc - xét nghiệm tiềm tàng này đã được báo cáo khi uống biotin liều  ≥ 150 mcg và tiêm liều biotin  ≥ 60 mcg.

Trong xét nghiệm TSH không cạnh tranh, biotin ngoại sinh dư thừa chiếm vị trí liên kết của phức hợp TSH - các kháng thể “sandwich” trên streptavidin và dẫn đến hiện tượng kết quả thấp giả (Hình A). 

Ngược lại, trong xét nghiệm miễn dịch cạnh tranh, các chất phân tích nội sinh (T3, T4) và chất đánh dấu cạnh tranh nhau các vị trí gắn với kháng thể để tạo các phức hợp gắn pha rắn phủ streptavidin. Biotin chiếm vị trí gắn của các phức hợp này trên streptavidin. Những kháng thể không liên kết sẽ bị rửa trôi, dẫn đến làm mất tín hiệu nhận diện nồng độ chất phân tích nội sinh. Nồng độ các chất phân tích nội sinh trong huyết tương tỷ lệ nghịch với cường độ tín hiệu khiến kết quả xét nghiệm tăng giả. Vì vậy. (Hình B)

Ảnh hưởng của biotin đến kết quả xét nghiệm miễn dịch tuyến giáp đã được quan sát và ghi nhận trong nhiều báo cáo rất nhiều, dẫn đến sai sót trongchẩn đoán và theo dõi lâm sàng các rối loạn tuyến giáp khi khởi đầu điều trị hoặc hiệu chỉnh thuốc dựa trên kết quả xét nghiệm chức năng tuyến giáp.

Khuyến cáo từ các Cơ quan Quản lý trên thế giới

Tháng 11 năm 2022, dựa trên việc đánh giá thông tin từ các báo cáo và tài liệu y văn, Ủy ban Đánh giá nguy cơ cảnh giác dược (PRAC) thuộc Cơ quan Quản lý Dược phẩm châu Âu (EMA) đã yêu cầu bổ sung các cảnh báo mới liên quan đến ảnh hưởng của biotin đối với các kết quả xét nghiệm chức năng tuyến giáp trong tờ hướng dẫn sử dụng các sản phẩm chứa levothyroxin.

Khuyến cáo từ Cơ quan Quản lý Dược phẩm Singapore (HSA)

Năm 2019, HSA đã đánh giá khả năng ảnh hưởng của biotin lên xét nghiệm chức năng tuyến giáp qua các thử nghiệm lâm sàng . HSA đã làm việc với công ty nhằm bổ sung các cảnh báo trong tờ hướng dẫn sử dụng các sản phẩm biotin dành cho phụ nữ có thai.

Nhận thấy mối lo ngại có thể ảnh hưởng đến các bệnh nhân đang sử dụng levothyroxin, HSA đã làm việc với nhà sản xuất nhằm bổ sung  cảnh báo tương tự về ảnh hưởng của biotin vào tờ hướng dẫn sử dụng các sản phẩm chứa levothyroxin.

Cho đến nay, HSA chưa nhận được bất cứ báo cáo phản ứng có hại nào vềviệc biotin gây ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm chức năng tuyến giáp.

Khuyến cáo nhân viên y tế

Nhân viên y tế cần hỏi bệnh nhân về việc sử dụng thực phẩm chức năng chứa biotin như các sản phẩm kích thích mọc tóc, lông, móng, và cân nhắc về khả năng biotin ảnh hưởng đến kết quả miễn dịch tuyến giáp, đặc biệt khi kết quả không phù hợp với biểu hiện lâm sàng.

Nguồn: Biotin interference with thyroid function tests (hsa.gov.sg)

Điểm tin: SV. Trịnh Việt Hà

Hiệu đính: DS. Hoàng Hải Linh, DS. Nguyễn Thị Cúc; Phụ trách: ThS.DS. Nguyễn Mai Hoa