Ngày 23/03 từ yêu cầu của Bộ Y tế Pháp, Thượng Hội đồng về Y khoa Pháp (HCSP) đã đánh giá và khuyến nghị vai trò của hydroxychloroquin trong chiến dịch điều trị COVID-19 (biệt dược PLAQUENIL viên nén 200 mg).

Theo đó, mặc dù mức độ bằng chứng thấp, việc sử dụng hydroxychloroquin có thể được áp dụng:

- Cho các bệnh nhân điều trị nội trú có triệu chứng nặng của COVID-19;

- Được hội chẩn y khoa để đưa ra quyết định;

- Trong các nghiên cứu thuần tập của Pháp về điều trị COVID-19 để tăng cường các dữ liệu  sẵn có về hiệu quả và an toàn của thuốc.

Hydroxychloroquin hiện không được khuyến cáo cho các trường hợp sau:

- Điều trị dự phòng COVID-19

- Ở những bệnh nhân gần như không xuất hiện triệu chứng hoặc có nhiễm trùng đường hô hấp dưới không biến chứng.

Khuyến cáo này của HCSP bổ sung cho khuyến cáo ngày 05/03/2020, cập nhật thêm về vai trò của hydroxychloroquin (biệt dược PLAQUENIL viên nén 200 mg) trong chiến lược điều trị COVID-19 hiện tại trong bối cảnh vai trò của hydroxychloroquin đang bị truyền thông quá mức.

 

Bảng 1: Chỉ định được phê duyệt chính thức hiện tại của biệt dược

 PLAQUENIL (hydroxychloroquin)

Điều trị triệu chứng của viêm khớp dạng thấp Lupus ban đỏ hệ thống. Lupus ban đỏ cấp tính Điều trị kết hợp hoặc phòng ngừa tái phát lupus ban đỏ hệ thống Phòng ngừa tình trạng nhạy cảm với ánh sáng.

 

Lưu ý rằng, kể từ ngày 15/01/2020, PLAQUENIL là thuốc bắt buộc kê đơn trong sử dụng.

Các nghiên cứu ủng hộ hiệu quả của hydroxychloroquin trong điều trị SARS-CoV-2

HCSP đã liệt kê 2 nghiên cứu đánh giá hydroxychloroquin trong nhiễm SARS-CoV-2:

- Một nghiên cứu về hoạt tính in vitro của hydroxychloroquin trên SARS-CoV-2: Hoạt tính kháng vi-rút in vitrovà dự đoán liều tối ưu của hydroxychloroquin trong điều trị SARS-CoV-2. (In Vitro Antiviral Activity and Projection of Optimized Dosing Design of Hydroxychloroquine for the Treatment of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2, Clin Infect Dis. 2020) (https://academic.oup.com/cid/advance-article/doi/10.1093/cid/ciaa237/5801998)

- Nghiên cứu quan sát: Kết quả của một thử nghiệm lâm sàng không ngẫu nhiên, nhãn mở (Hydroxychloroquine and Azithromycin as a Treatment of COVID-19 : Results of an Open-Label non-Randomized Clinical Trial (Gautret, IJAA 2020, xem thêm Bảng 2): trong thử nghiệm này, các tác giả kết luận rằng điều trị bằng hydroxychloroquin có liên quan đến việc giảm hoặc âm tính tải lượng vi-rút SARS-CoV-2 ở bệnh nhân COVID-19 và tác dụng này được tăng cường bởi azithromycin.

 

Bảng 2: Mô tả nghiên cứu quan sát

N = 20 (bệnh nhân nhập viện vì COVID-19 được xác nhận bằng PCR dương tính với SARS-CoV-2). Liều hydroxychloroquin được sử dụng trong nghiên cứu: 600 mg/ngày trong 10 ngày (kết hợp với azithromycin ở 6 bệnh nhân). Kết quả chính: PCR âm tính với SARS-CoV-2.. Kết quả sau 6 ngày điều trị: PCR âm tính với SARS-CoV-2 ở 8 trong số 14 bệnh nhân được điều trị bằng hydroxychloroquin đơn độc. PCR âm tính với SARS-CoV-2 ở 6 trong số 6 bệnh nhân phối hợp cùng azithromycin. Tỷ lệ PCR âm tính toàn bộ tại ngày 6 ở nhóm sử dụng hydroxychloroquin là 70% (14/20) so với 12% ở nhóm bệnh nhân điều trị nội trú khác (cùng bệnh viện hoặc tại các bệnh viện khác) không được điều trị bằng hydroxychloroquin.

 

Hiệu quả lâm sàng: mức độ bằng chứng thấp theo HCSP

HCSP đánh giá rằng "những phát hiện ban đầu này cần được xem xét thận trọng do quy mô của nghiên cứu nhỏ, bao gồm một phần bệnh nhân không có triệu chứng, không có nhóm chứng, chỉ có kết quả trên bằng chứng vi-rút học (không có dữ liệu lâm sàng)".

Từ những dữ liệu hiện có, HCSP lưu ý mức độ thấp của bằng chứng về hiệu quả lâm sàng của hydroxychloroquin hoặc sự kết hợp của hydroxychloroquin và azithromycin. Tuy nhiên, những dữ liệu lâm sàng này phải được bổ sung bằng các nghiên cứu mới, để xác nhận hoặc bác bỏ những kết quả ban đầu.

 

Một thử nghiệm ở châu Âu nhằm cung cấp thêm dữ liệu và đánh giá vị trí của hydroxychloroquin trong chiến lược điều trị của COVID-19.

Hydroxychloroquin hiện đang được nghiên cứu trong thử nghiệm Discovery của Châu Âu, dự kiến ​​sẽ cung cấp dữ liệu mới về lợi ích của phân tử này trong chống SARS-CoV-2 (bài viết của Vidal ngày 24/03/2020).

Trong thử nghiệm, các bệnh nhân nhập viện được kê:

- Liều tải 400 mg/lần, 2 lần/ngày vào ngày 1 (liều tối đa thuốc theo được cấp phép là 600 mg/ngày)

- Sau đó dùng liều hàng ngày 400 mg, 1 lần/ngày trong 9 ngày.

Các bệnh nhân được đánh giá an toàn với hydroxychloroquin thông qua theo dõi điện tâm đồ (ECG) và định lượng nồng độ thuốc trong huyết tương.

 

Hydroxychloroquin và COVID-19: Khuyến cáo của HCSP

- Trong dự phòng:

HCSP nhấn mạnh không có dữ liệu cho phép sử dụng ngoài các quy trình thử nghiệm của hydroxychloroquin trong dự phòng COVID-19.

- Trong điều trị:

HCSP khuyến cáo "tất cả các bác sĩ kê đơn phải nắm được rằng các dữ liệu hiện tại còn rất hạn chế và trách nhiệm của họ khi kê đơn thuốc theo chỉ định không được cấp phép, ngoài khuôn khổ các thử nghiệm lâm sàng và các khuyến cáo dưới đây".

Quá trình can thiệp phụ thuộc vào biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân mắc COVID-19:

+ Đối với các trường hợp COVID-19 có không có triệu chứng hoặc xuất hiện nhiễm trùng đường hô hấp dưới không biến chứng: không có khuyến cáo điều trị đặc hiệu.

+ Đối với các trường hợp nhập viện (sử dụng liệu pháp oxy), khi có dấu hiệu nghiêm trọng, có thể xem xét điều trị với:

+ một thuốc có tác dụng kháng vi-rút ​​(phối hợp cố định liều lopinavir/ritonavir hoặc thậm chí là remdesivir trong những trường hợp nặng nhất)

+ hoặc, trong trường hợp không có thuốc, cân nhắc dùng hydroxychloroquin

+ Trong các tình trạng viêm kèm theo hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS), ngoài hướng điều trị ARDS thông thường, các lựa chọn điều trị nên được thảo luận trong từng trường hợp ca bệnh cụ thể.

Do đó, HCSP khuyến nghị:

+ dự trữ sử dụng hydroxychloroquin để điều trị cho các bệnh nhân nhiễm COVID-19 nặng điều trị nội trú;

+ điều kiện thực hiện điều trị này cần được thông qua bởi hội chẩn

+ đưa tối đa bệnh nhân vào quần thể bệnh nhân COVID-19 trong nghiên cứu của Pháp đang triển khai (https://reacting.inserm.fr/) để làm phong phú thêm các dữ liệu hiện tại liên quan đến phương pháp điều trị này.

 

Các tình huống cân nhắc điều trị bằng hydroxychloroquin

Theo ý kiến đưa ra vào ngày 23/3, HCSP mô tả hai tình huống trong đó việc sử dụng hydroxychloroquin có thể được cân nhắc:

+ Viêm phổi cần liệu pháp oxy (lưu lượng oxy thấp) với các bất thường hai bên trên X-quang hoặc chụp chiếu ngực:

+ Phối hợp lopinavir/ritonavir có thể được thảo luận dưới hình thức hội chẩn trong từng trường hợp cụ thể với sự hỗ trợ tư vấn của cơ sở y tế tham chiếu ở khu vực và một chuyên gia bên ngoài nếu cần thiết;

+ Nếu không có các thuốc trên, quyết định sử dụng hydroxychloroquin cũng cần được hội chẩn tương tự

+ Viêm phổi kèm theo suy hô hấp cấp (cần lớn hơn hoặc bằng 6 L O₂ /phút) hoặc có kèm theo suy tạng:

+ trong trường hợp không có suy đa tạng: remdesivir;

+ trong trường hợp suy tạng (không bao gồm suy hô hấp): giám sát dược lý chặt chẽ khi dùng phối hợp lopinavir/ritonavir hoặc sử dụng hydroxychloroquin, tuy nhiên có thể chưa có ngay các dạng dùng của thuốc phù hợp cho đối tượng bệnh nhân này.

 

Theo dõi bệnh nhân COVID-19 được điều trị bằng hydroxychloroquin ngoài các chỉ định được phê duyệt

Ngoài ra, HCSP khuyến cáo cần theo dõi y tế cho bệnh nhân COVID-19 trên hydroxychloroquin về:

+ Định lượng nồng độ thuốc trong huyết tương.

+ Các bất thường trên tim.

HCSP nhắc lại rằng:

+ Liều tối đa của hydroxychloroquin được phê duyệt cho người lớn là 600 mg/ngày;

+ hydroxychloroquin có thể gây ra các tác dụng không mong muốn nghiêm trọng (xem Bảng 3).

 

Bảng 3: Đặc tính an toàn của PLAQUENIL (một số ADR điển hình)

Nguy cơ hạ đường huyết nặng Nhịp tim bất thường hoặc không đều Rối loạn tiêu hóa (đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, nôn) Nhức đầu Nhìn mờ Phát ban

 

Dự trữ hydroxychloroquin cho bệnh nhân được điều trị theo các chỉ định đã được cấp phép

Ngoài các khuyến cáo của HCSP, các cơ quan quản lý và hãng Dược phẩm Sanofi vẫn chú ý duy trì việc cung cấp đủ PLAQUENIL để cho phép điều trị liên tục ở những bệnh nhân vẫn sử dụng thuốc theo các chỉ định được cấp phép.

Hãng Dược phẩm Sanofi cam kết duy trì năng lực sản xuất đủ để đảm bảo cung cấp cho điều trị theo giấy phép lưu hành, đồng thời hỗ trợ các thử nghiệm lâm sàng đang được thực hiện.

 

Tài liệu tham khảo:

1. Vidal, COVID-19 et hydroxychloroquine: les recommandations du HCSP.(Link:https://www.vidal.fr/actualites/24541/covid_19_et_hydroxychloroquine_les_recommandations_du_hcsp/?cid=eml_000956)
2. Haut Conseil de la santé publique, Avis relatif aux recommandations thérapeutiques dans la prise en charge du COVID-19 (complémentaire à l’avis du 5 mars 2020), (Link:https://www.hcsp.fr/Explore.cgi/Telecharger?NomFichier=hcspa20200323_coronsarscovrecomthrap.pdf)

 

Nguồn:Vidal, Pháp [1,2] .

Người dịch: ThS Vũ Đức Hoàn, ThS Dương Khánh Linh.